Vergi hukukunda süreler - 3

3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanundaki Süreler

 
3.1. Vergi Mahkemelerinde Dava Açma Süresi
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun’unun Dava Açma Süresi başlıklı 7 maddesine göre “Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde (…) Vergi Mahkemelerinde 30 gündür. “  Bu süre tebliğ tarihini izleyen günden başlar.
 
Tatil günleri sürelere dahildir. Ancak, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa süre, tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar. Bu sürenin çalışmaya ara verme günlerinde (1 Ağustos-4 Eylül) bitmesi halinde ara verme süresinin sona erdiği günü izleyen 5 Eylül'den başlamak üzere 7 gün uzamış sayılır. (2577 sayılı I.Y.U.K.Mad.7, 8, 61 ve 2575 Sayılı D.K. Mad.86)
 
İhtirazi kayıtla verilen beyannamelere ait tahakkuk fişine karşı da dava açma süresi gene 30 gündür
 
3.2. Danıştay ve İdare Mahkemelerinde Dava Açma Süresi
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun’ unun Dava Açma Süresi başlıklı 7 maddesine göre “Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde  Danıştay’da ve İdare Mahkemelerinde 60 gündür. “

3.3. Bölge İdare Mahkemelerine İtiraz Süresi
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun’ unun İtiraz başlıklı 45. Maddesine göre İdare ve Vergi Mahkemelerinin verdikleri nihai karalara karşı itiraz süresi tebliğ tarihine izleyen günden itibaren 30 gündür.
 
3.4. Danıştay’a Temyiz Süresi
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun’ unun Temyiz başlıklı 46. Maddesine göre Özel Kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarına karşı tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde Danıştay’ da temyiz yoluna başvurulabilir.
 
3.5. Yürütmenin Durdurulması
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Yürütmenin Durdurulması başlıklı 27. Maddesine göre Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar; Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre (5183 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle değiştirilen ibare. Yürürlük: 9.6.2004) İdarî veya Vergi Dava Daireleri Kurullarına, bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hâkim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine, çalışmaya ara verme süresi içinde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararlara en yakın nöbetçi mahkemeye veya kararı veren hâkimin katılmadığı nöbetçi mahkemeye kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir. İtiraz edilen merciler dosyanın kendisine gelişinden itibaren yedi gün içinde karar vermek zorundadır. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
 
Yürütmenin durdurulması ile ilgili olarak söz konusu 27. Maddede şartlar belirtilmiştir.
Buna göre;
 
- Danıştay’da veya idarî mahkemelerde dava açılması dava edilen idarî işlemin yürütülmesini durdurmaz.
 
- Danıştay veya idarî mahkemeler, idarî işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idarî işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilirler.
 
- Vergi Mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri malî yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. Ancak, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 26 ncı maddesinin 3 üncü fıkrasına göre işlemden kaldırılan vergi davası dosyalarında tahsil işlemi devam eder. Bu şekilde işlemden kaldırılan dosyanın yeniden işleme konulması ile ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan işlemlerle tahsilat işlemlerinden dolayı açılan davalar, tahsil işlemini durdurmaz. Bunlar hakkında yürütmenin durdurulması istenebilir.
 
- Yürütmenin durdurulması istemli davalarda, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 16. maddesinde yazılı süreler kısaltılabileceği gibi, tebliğin memur eliyle yapılmasına da karar verilebilir.
 
- Yürütmenin durdurulması kararları teminat karşılığında verilir; ancak, durumun gereklerine göre teminat aranmayabilir. Taraflar arasında teminata ilişkin olarak çıkan anlaşmazlıklar, yürütmenin durdurulması hakkında karar veren daire, mahkeme veya hâkim tarafından çözümlenir. İdareden ve adlî yardımdan faydalanan kimselerden teminat alınmaz.
 
- Yürütmenin durdurulması kararı verilen dava dosyaları öncelikle incelenir ve karara bağlanır.
 
3.6. Tashihi Karar (karar düzeltme) Süresi
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Kararın Düzeltilmesi başlıklı 54. Maddesine göre Danıştay dava daireleri ve (5183 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle değiştirilen ibare. Yürürlük: 9.6.2004) İdarî veya Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde taraflarca aşağıdaki şartların oluşması halinde karar düzeltmesi başvurusu yapılabilir.
 
- Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların, kararda karşılanmamış olması,
- Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması,
- Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması,
- Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekârlığın ortaya çıkmış olması,
 
Danıştay dava daireleri ve İdarî veya Vergi dava Daireleri Kurullar ile bölge idare mahkemeleri, kararın düzeltilmesi isteminde ileri sürülen sebeplerle bağlıdırlar.  Kararın düzeltilmesi istekleri esas kararı vermiş olan daire, kurul ve bölge idare mahkemesince incelenir. Dosyanın incelenmesinde tetkik hâkimliği yapanlar, aynı konunun düzeltme yoluyla incelenmesinde bu görevi yapamazlar.
 
3.7. Yargılanmanın Yenilenme Süresi
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Yargılanmanın Yenilenmesi başlıklı 53. Maddesine göre;
 
Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinden verilen kararlar hakkında aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenebilir.
 
- Zorlayıcı sebepler dolayısıyla veya lehine karar verilen tarafın eyleminden doğan bir sebeple elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması, halinde süre 60 gündür.
 
- Karara esas olarak alınan belgenin sahteliğine hükmedilmiş veya sahte olduğu mahkeme veya resmi bir makam huzurunda ikrar olunmuş veya sahtelik hakkındaki hüküm karardan evvel verilmiş olup da, yargılamanın yenilenmesini isteyen kimsenin karar zamanında bundan haberi bulunmamış olması, halinde süre 60 gündür.
 
- Karara esas olarak alınan bir ilâm hükmünün, kesinleşen bir mahkeme kararıyla bozularak ortadan kalkması, halinde süre 60 gündür.
 
- Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkeme kararıyla belirlenmesi, halinde süre 60 gündür.
 
- Lehine karar verilen tarafın, karara etkisi olan bir hile kullanmış olması, halinde süre 60 gündür.
 
- Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın görülüp karara bağlanmış bulunması, halinde süre 60 gündür.
 
- Çekinmeye mecbur olan başkan, üye veya hakimin katılmasıyla karar verilmiş olması, halinde süre 60 gündür.
 
- Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka bir mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması, halinde süre 10 yıldır.
 
- Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması, halinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıldır.
 
Bu süreler, dayanılan sebebin istemde bulunan yönünden gerçekleştiği tarihi izleyen günden başlatılarak hesaplanır.
 
3.8. Üst Makamlara Başvurma
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Üst Makamlara Başvurma başlıklı 11. Maddesine göre;
 
a. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.
 
b. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.
 
c. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır.
 
3.9. Görevli Olmayan Yerlere Başvurma
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Görevli Olmayan Yerlere Başvurma  başlıklı 9. Maddesine göre;
 
Çözümlenmesi Danıştay’ın, idare ve vergi mahkemelerinin görevlerine girdiği halde adlî ve askerî yargı yerlerine açılmış bulunan davaların görev noktasından reddi halinde, bu husustaki kararların kesinleşmesini izleyen günden itibaren otuz gün içinde görevli mahkemede dava açılabilir. Görevsiz yargı merciine başvurma tarihi, Danıştay’a, idare ve vergi mahkemelerine başvurma tarihi olarak kabul edilir.
 
Adli veya askeri yargı yerlerine açılan ve görevsizlik sebebiyle reddedilen davalarda, görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra yukarıdaki paragrafta yazılı otuz günlük süre geçirilmiş olsa dahi, idari dava açılması için öngörülen süre henüz dolmamış ise bu süre içinde idari dava açılabilir.