Vergi gelirinin yarısı İstanbul’dan geldi

Devletin, yılın ilk çeyreğinde ülke genelinde tahsil ettiği toplam 631 milyar liralık vergi gelirinin yüzde 45,6 oranındaki 287,7 milyarını tek başına İstanbul sağladı. Vergi gelirindeki payda İstanbul’un en yakın takipçisi yüzde 11,1’le Kocaeli ve yüzde 11’le Ankara. En çok vergi ödeyen 10 il toplam tahsilatta yüzde 88,5 pay alırken, 71 ilin toplam payı sadece yüzde 11,1’de kaldı.

Ülke nüfusunun 15,9 milyon kişi ile yaklaşık yüzde 19’unun yaşadığı, ancak sanayisi, ihracat, hizmetler ve finanstaki payı ve toplamda milli gelire katkısı bunun kat kat üzerinde bulunan İstanbul, Türkiye ekonomisini sırtlamaya devam ediyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın son açıkladığı bütçe verilerine göre İstanbul, yılın ilk üç ayında ülke genelinde tahsil edilen toplam 631 milyar liralık verginin 287,7 milyar lira ile tek başına yüzde 45,6’sını sağladı.

Başka deyişle devletin kamu harcamalarını finanse etmek için yurttaşlardan topladığı her 100 liralık verginin yaklaşık 46 lirasını bu il ödedi. İstanbul’dan yapılan vergi tahsilatı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 39,3’le genel artışın üzerinde bir büyüme kaydetti.

Vergi türlerine göre İstanbul’un, üç aydaki gelir, kurumlar, veraset ve intikal, motorlu taşıtlar, değerli konut gibi doğrudan vergilerdeki tahsilatta payı yüzde 53,5; KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerdeki payı da yüzde 43,1 oldu.

Kurumlar vergisinin yüzde 75’i

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) belirlediği ilk 500 büyük sanayi kuruluşunun 169’u, ikinci 500 sanayi kuruluşunun da 138’ine ev sahipliği yapan İstanbul, ocak-mart döneminde ülke genelinde elde edilen toplam kurumlar vergisi tahsilatının 11 milyar 389,4 milyon lira ile tek başına yüzde 74,6’sını karşılarken, ilin aynı dönemdeki gelir vergisi tahsilatındaki payı da 63 milyar 199,2 milyon lira ile yüzde 53,9 oldu. Doğrudan nitelikteki diğer vergilerde üç aylık tahsilata göre, toplam değerli konut vergisinin yüzde 94,6’sını, veraset ve intikal vergisinin yüzde 60’ını, motorlu taşıtlar vergisinin yüzde 30’unu İstanbul ödedi.

ÖTV’nin yarısı İstanbul’dan

Ocak-mart döneminde Maliye’nin toplam 135 milyar 274,6 milyon lira olan ÖTV tahsilatının 61 milyar 570,9 milyon lira ile yüzde 45,5’i İstanbul’dan geldi.

İstanbul’un ÖTV tahsilatındaki payı; kolalı gazozlarda yüzde 91,5, akaryakıt ve doğal gazda yüzde 48, motorlu taşıtlarda yüzde 48, alkollü içkilerde yüzde 46, tütün mamullerinde yüzde 22,3, dayanıklı tüketim malları ile diğer ürünlerdeki toplam tahsilatta ise yüzde 84,8 düzeyinde gerçekleşti.

Aynı dönemde 70 milyar 308,7 milyon lira olan toplam dahilde KDV’nin de 34 milyar 125 milyon lira ile yüzde 485’ini tek başına İstanbul ödedi. Üç ayda toplam 168 milyar 51,2 milyon liraya ulaşan ithalde KDV gelirinde payı yüzde 30,5 ve 24 milyar 384,6 milyonluk gümrük vergisi gelirindeki payı yüzde 49,9 olan İstanbul’un diğer kalemlerden alınanlarla birlikte toplam dış ticaret vergilerindeki payı yüzde 32,9 olarak gerçekleşti.

Dijital hizmet vergisinin tamamı İstanbul’dan

Aynı dönemde banka ve sigorta muameleleri vergisinin yüzde 94,2’si, özel iletişim vergisinin yüzde 83,7’si, konaklama vergisinin yüzde 55,9’u, çeşitli harçlardaki toplam tahsilatın yüzde 46’sı, damga vergisinin yüzde 32,6’sı ve şans oyunları vergisinin yüzde 28,7’si İstanbul’dan toplanırken, “dijital hizmet vergisi”- nin ise tamamı bu ilden elde edildi.

2020 yılında uygulamaya konulan ve internet üzerinden satışı yapılan her türlü görsel, işitsel içerikler ile dijital hizmet ve içeriklerin fiyatlarına yansıtılan bu vergi türünde, tamamı İstanbul’dan olmak üzere üç ayda 1 milyar 862,1 milyon liralık tahakkuk gerçekleşirken bunun yüzde 90,1 oranındaki 1 milyar 677,4 milyon lirası tahsil edildi.

Vergi ağırlıkla 4 ilden

 Üç aylık vergi tahsilatında İstanbul’u 70 milyar lira ve yüzde 11,1 payla Kocaeli, 69,5 milyar lira ve yüzde 11 payla Ankara, 67,2 milyar lira ve yüzde 10,6 payla İzmir izledi.

Bu dört büyük ildeki toplam tahsilat, 494,4 milyar liraya ulaşarak toplam pastanın yüzde 78,4’ünü oluşturdu. Toplam vergi gelirindeki payda bu illeri sırasıyla Bursa, Mersin, Antalya, Tekirdağ, Hatay ve Adana izledi. İlk on ilin üç ayda ödediği vergi 558,3 milyar lira ile toplam tahsilatın yüzde 88,5’ini oluşturdu. Diğer 70 il ise 70,2 milyar lira ile toplamda yüzde 11,4 pay aldı. Vergi gelirlerinin yüzde 0,4’lük bir bölümü ise “merkez”- den tahsil edildi.

En çok vergi veren 10 il sıralaması geçen yıla göre kısmen değişti. İstanbul, üretimi ve tüketimiyle en büyük ekonomiye sahip il olarak açık farkla birinci sırada yer almaya devam ederken, geçen yıl ilk çeyrekte 2’nci sırada yer alan Ankara ile 3’üncü sıradaki Kocaeli, bu yıl yer değiştirdi. İzmir en çok vergi ödeyen 4’üncü, Bursa da 5’inci il olmaya devam etti.

Depremzede illerden Hatay, ilk çeyrekte vergi tahsilatındaki yüzde 34,6’lık düşüşe bağlı olarak geçen yılki 6’ıncılıktan bu yıl 9’uncu sıraya geriledi. Buna karşılık geçen yıl 7’nci olan Mersin, bu yıl 6’cı sıraya yerleşti.

Tekirdağ, 8’inci sırada yer almaya devam ederken geçen yıl 9’uncu olan Antalya bu yıl 7’ci sıraya yükseldi. İlk üç ayda, ilk onda yer alan iller içinde en çok tahsilat artışı yüzde 77,9’la Antalya’da gerçekleşti. Geçen yıl 11’inci sırada yer alan Adana, depremden etkilenmesine rağmen bu yıl 10’uncu sıraya yükselirken, geçen yılın 10’uncusu Zonguldak, ilk çeyrekte vergi tahsilatındaki düşüş nedeniyle 14’üncü sıraya kaydı.