Vergi değneğinin iki ucu…
Bütçedeki bozulma nedeniyle bürokrasi 41 maddelik içersinde önemli zamlar ve matrah artışlarıyla 10 milyar liralık bir ek gelir elde etmeyi planlıyor. Bu zamları Başbakan'a sunarak yaklaşan seçimler öncesi ondan onay bekliyorlar. Önemli gelir bekledikleri otomotivde ÖTV artışı, konutta tapu harcı artışı ve GYO'lıkları KDV istisnasının sona erdirilmesi ve tütün mamülleri sigarada vergi artırılması konularında Maliyeciler değneğin bir ucunda artışı tahmini yapsalar da, ilgili sektör temsilcileri değneğin öbür ucunda durgunluk ve buna bağlı vergi geliri düşüşü olabileceğini öne sürüyorlar.
Bütçe rakamlarındaki bozulmalar üzerine Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in yakınmaları ve önlem gerektiği açıklamaları üzerine 7 Eylül 2012'deki "Dolaylı vergi afyonundan kurtulmadan" başlıklı yazımda, uzun süredir tekrarladığım bir görüşümü "Bir vergi reformuna ihtiyacımız olduğunu" tekrarladım. Tüketimin ve ithalatın hızlı arttığı dönemde bizi rahatlatan yüzde 70'ler seviyesindeki dolaylı vergilerin, ekonominin soğutulması kararlarıyla hızla gerilemesinin Mayıs ayına kadar düşük olsa da artan vergi gelirlerinin Haziran ayında gerilediği ortaya çıktı. Bütçe dengesi için 10 milyarlık bir ek gelire ihtiyaç olduğunu belirten Maliye Bakanı Şimşek, yeni önlemlere gerek olduğunu belirtince, bu yeni önlemler tartışılmaya başlandı.
Mali tatil nedeniyle Haziran ayı sonuçlarının açıklanması Temmuz'la birlikte bu hafta yapılacak. Bu açıklama öncesi ekonomi yönetiminin 41 maddelik önlem paketi üzerinde çalıştığı, bunun Başbakan'a sunulmasıyla zam paketinin son aşamaya geleceği belirtiliyor. Doğaldır ki Maliye bürokratları son iki aydaki gelişmeyi de gözden geçirerek, bu pakette yeni bir düzenleme de yapabilirler.
Bu 41 maddelik önlem paketinde Maliye bürokrasisinin üzerinde çalıştığı bazı vergi artışları topluma yansıdı. Bunlardan biri otomotivde sadece lüks araçlarda değil, 250 bin dolayındaki otomobil ve hafif ticari araçların da ÖTV artış kapsamına alınması. Buradan bir vergi artışı sağlanması.
Buna karşın sektör temsilcileri yılın ilk sekiz ayında ithal otomobil satışlarında yüzde 6.3, yerli otomobil satışlarında da yüzde 22.1'lik bir düşüş olduğunu belirtiyor. Sektörde üretimin yüzde 11, ithalatın yüzde 10.1 gerilediği bir dönemde bu alanda yeni vergi artışının vergi gelirinin artması değil, düşmesi sonucunu verebileceğini öne sürüyorlar.
Tütün mamülleri ve sigarada düşünülen vergi artışı ile ilgili iki olumsuz sonuçtan söz ediliyor. Bunlardan biri bu vergi artışının kaçak sigara tüketimi arttıracağı. Bir diğeri Merkez Bankası tarafından açıklanan enflasyonist etkisi. Merkez Bankası, 2010 yılında alkollü içecekler ve sigara zammının tüketici enflasyonuna etkisinin yüzde 1.31 ve 2011 yılında yüzde 1.09 olduğunu belirterek, bunların yıllık enflasyona yüzde 20 katkı yaptığını açıklıyor. Ve bu alandaki zamların olumsuz enflasyonist etkisinin düşünülmesi gerektiğinin altını çiziyor. Ayrıca, daha önce alınmış olan 31 Aralık 2012'de sigarada ÖTV'nin yüzde 65'ten 69'a çıkarılması ve maktu verginin de artırılacağı biliniyor. Bunun da unutulmaması gerektiği karşı çıkanlarca ortaya konuluyor.
Yüzde 0,65 olan tapu harçlarının artırılması ve GYO'nın KDV istisnasının kaldırılmasının da sektördeki durgunluğu daha da artıracağı öne sürülüyor. Geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 15.5 büyüyen konut sektörünün büyümesinin bu yılın aynı döneminde yüzde 2.7'ye düştüğünü belirten sektör temsilcileri önemli bir firmanın zora düştüğünü, yılın son döneminde alınacak önlemlerle sektörde canlanma beklerlerken, böyle bir vergi yükseltmesinin sektörü durma noktasına getireceğini sektörde krizi neden olacağını ve öne sürüyorlar.
Bütün bunlar yeni vergi artışı yapılması düşünülen alanlarda Maliye'ye göre bir vergi artışı hesaplanırken, sektör temsilcilerine göre vergi matrah artışları genelde vergi artışına yol açmayacak. Buna karşılık var olan durgunluğu artıracak sonucu ortaya çıkarabilecek. Bunun sonucunda belki de vergi matrahı artırılan sektörlerde vergi gelirleri artacağına düşecek…
Şimdi bu konunun iki yönlü ele alınması gerekir. Kısa vadede Merkez Bankası'nın ayağını frenden çektiği açıklamasına bağlı olarak tüketim artırıcı ve buna bağlı matrah artırmadan canlanmaya bağlı vergi gelirlerini artırıcı yöntemler geliştirmelidir. Uzun vadede ise istisnaları ortadan kaldıran, vergi tabanını genişleten, vergi adaletini artıran, dolaylı vergiler afyonundan kurtulmamıza yol açan ve geçende Maliye Bakanı Şimşek'in belirttiği gibi harcamanın kaynağının sorulduğu bir vergi reformuna ihtiyaç olduğunu kabul edilmeli ve hiç vakit kaybetmeden bu reform çalışması başlatılmalıdır.