Vergi, bir toplumun adalet anlayışının ekonomideki yansımasıdır
Vergi, devletin vatandaşlarından ya da işletmelerden aldığı belirli bir orandaki gelir veya mallar üzerinden tahsil edilen bir vergi türüdür. Vergi, bir ülkenin ekonomisinde önemli bir rol oynar ve birçok farklı şekilde etkisi olabilir. Bazı olumlu etkileri şunlardan oluşur:
1. Devlet bütçesine katkı sağlar: Vergiler, devletin kamu hizmetlerini finanse etmek için ülke içinde bir kaynak sağlar. Bu hizmetler, sağlık, eğitim, savunma ve diğer önemli alanlara yatırım yapmak için kullanılabilir.
2. Gelir dağılımını düzenler: Vergi sistemi, ülkenin zengin ve fakir arasındaki gelir eşitsizliğini dengeleme potansiyeline sahiptir.
3. Ekonomiyi regüle eder: Vergiler, bir ülkedeki fiyatları veya ekonomi faaliyetlerini düzenleme gücüne sahip olabilir. Örneğin, bir mal veya hizmete yüksek vergi uygulamak, devletin istemediği bir aktiviteyi azaltabilir. Ancak, vergilerin olumsuz etkileri de olabilir:
1. Ticaret ve yatırımı azaltma: Yüksek vergiler, işletmelerin kârlılığını azaltabilir ve yatırımı ve iş yapmayı düşürür, çünkü daha az para kazanacaklar.
2. İstihdamı düşürme: Bazı vergiler, işletmelerin çalışan sayısını düşürmesine neden olabilir.
3. Enflasyon yaratma: Vergilendirme, ürün fiyatlarını da etkiler. Yüksek vergi oranı talebi düşürebilir ve yatırım yapmayı engelleyebilir.
Ancak genel anlamda verginin ülke ekonomisinin işleyiş ve yaşadığı olumsuz süreçlerin yarattığı risklerin gelir dağılımı üzerindeki etkisini düzeltme etkisine sahiptir. Ancak vergi politikasının nasıl uygulandığına bağlı olarak değişmektedir. Vergiler, bir ülkedeki ekonomik aktivitelerde birçok etkiye sahiptir. Ancak, doğru bir şekilde dengelemek gerekir. Yüksek vergiler, ülke için ciddi sonuçlar doğurabilir.
Burada önemli faktörlerden biri de ülkemizde ortalama vergi oranının yüksekliği (yüzde 38) ve vergi tabanının dar olmasıdır (kayıt dışı resmi verilere göre yüzde 31). Ayrıca Toplanan verginin de yüzde 65‘nin dolaylı vergi ile toplanmasıdır. Tüm bu konular ülkemizin en önemli yapısal sorunları olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergi çeşitlerinin neler olduğuna bakacak olursak;
1. Gelir ve Kurumlar Vergisi
2. KDV (Katma Değer Vergisi)
3. Özel Tüketim Vergisi
4. Damga Vergisi
5. Motorlu Taşıtlar Vergisi
6. Elektrik Tüketim Vergisi
7. Harçlar
8. Çevre Temizlik Vergisi
9. Gayrimenkul Vergisi
10. Muhtelif Vergiler ve Fonlar. Bu grubu ayrıca Gelirden ve Servetten alınan vergiler (Doğrudan vergiler) Tüketim ve Harcamadan alınan vergiler (Dolaylı vergiler) Patrimuvan (Devletin devlet olmaktan kaynaklı) vergiler Olarak da sınıflandırılabilir. Bu sınıflama özellikle ekonomi politik bir yönetim anlayışının yansımasıdır.
Dolaylı vergi toplumun sınıfsal dengesini bozar
Dolaylı vergiler, mal veya hizmet satın alınırken ödenen vergilerdir ve tüketim vergileri olarak da adlandırılır. Bu vergilere örnek olarak KDV, ÖTV gibi vergiler verilebilir.
Dolaylı vergiler, doğrudan vergilerden farklı olarak, gelir miktarı gözetmeksizin herkesin ödemesi gereken vergilerdir. Dolayısıyla, düşük gelirli bireyler oran olarak daha fazla dolaylı vergi öderler. Bu nedenle, dolaylı vergiler, gelir dağılımını olumsuz etkileyen faktörlerden biridir. Düşük gelirli bireyler, yüksek vergi yükü nedeniyle daha fazla mali zorluklarla karşılaşabilirler ve gelirlerinin büyük bir kısmını vergilere harcamak zorunda kalabilirler. Bu da, yoksulluk ve eşitsizlik gibi sorunlara neden olabilir. Ancak, dolaylı vergilerin bütçe gelirlerine katkıları olduğu da unutulmamalıdır. Öncelikli hızlı tahsilat ve toplumsal tepkinin düşük kalması burada öne çıkmaktadır.
Dolaylı vergiler, kamu harcamaları için önemli bir kaynak olarak hizmet edebilir ve bunlar da sosyal hizmetler, sağlık, eğitim gibi kamu hizmetleri ile bağlantılıdır. Dolayısıyla, dolaylı vergilerin gelir dağılımını bozucu etkisi, bütçe politikalarının hızlı dengelenmesinde önemli bir rol oynar. Son Söz: Toplumlar siyasi tercihlerinde vergi politikalarını sorguladıkları zaman kalkınmasını sürdürebilen, demokratik bir toplum haline gelecektir.