Ve faiz enflasyonun belirgin olarak altında kaldı...

Yıllar boyunca enflasyon mu faizden, yoksa faiz mi enflasyondan diye tartıştık durduk. Hala da tartışıyoruz... Bir türlü karar veremedik, veremiyoruz. Adeta yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan, dercesine... 

İktisat kitapları diyor ki, enflasyon aşağı çekilmeden faiz düşürülmez, düşürülmemesi gerekir. Bu görüşe karşı çıkan kimi siyasetçiler ise aksi görüş dile getirerek diyor ki, faiz düşürülmezse enflasyon kesinlikle aşağı çekilemez. 

Türkiye şimdiye kadar çok geride kalan istisnai dönemler hariç hep pozitif faiz uyguladı. Yani faiz enflasyonun üstünde tutuldu. Son yıllarda politikacılar buna şiddetle karşı çıkıp faizin düşürülmesi gerektiğini, enflasyonun da ancak bu şekilde aşağı çekilebileceğini dile getirdiler. Merkez Bankası yönetimleri bu isteğe ya da baskıya güçleri yettiğince direnip faizi enflasyonun üstünde tutmaya çalıştılar. Ama o direnç belli ki büyük ölçüde kırıldı.

Faiz enflasyonun altında  

Merkez Bankası bugünkü Para Politikası Kurulu toplantısında gecelik borç verme faizini muhtemelen 0.25 puan daha aşağı çekerek yüzde 8.50'ye indirecek. Faizin yüzde 8.25'e çekilmesini bekleyen de var. Faizin sabit bırakılacağı tahmini ise hiç dile getirilmiyor. Hele hele artış, zaten hiç gündemde yok.

Biraz önce de belirttiğimiz gibi gecelik borç verme faizi bugün büyük olasılıkla yüzde 8.50'ye indirilecek, gecelik borç alma faizi yüzde 7.25'te, haftalık repo ihale faizi yüzde 7.50'de sabit tutulacak. Bu oranlardan daha önemli olan ortalama fonlama maliyeti, bunun altını hep çizdik zaten. Ortalama fonlama maliyeti de 19 Ağustos Cuma günü itibariyle yüzde 8.04 düzeyinde bulunuyordu. Yani Merkez Bankası piyasayı yüzde 7.50 ve yüzde 8.75'lik oranlarla fonluyor, ağırlıklı ortalama da yüzde 8'in çok az üstünde oluşuyor.

Peki Merkez Bankası piyasayı ortalama yüzde 8 faizle fonlarken enflasyon hangi düzeyde, ona bakmak gerek. TÜİK'in son açıkladığı TÜFE'ye göre temmuz sonundaki yıllık enflasyon yüzde 8.79. Bu oran temmuzdaki durumu gösteriyor ama ağustosta açıklandı. Dolayısıyla temmuz için bu oranın geçerli, ama bilinmediğini dikkate almak durumundayız. 

Ne var ki, bugün için artık bir gerçek olarak karşımızda duran bu oran, faizden yüksek. 

Temmuz ayı itibariyle yıllık enflasyon yüzde 8.79, aynı ay itibariyle ortalama fonlama maliyeti yüzde 8.04. 19 Ağustos'taki oranla temmuzdaki Para Politikası Kurulu toplantısına denk gelen gündeki fonlama maliyetinin aynı olması ilginç bir tesadüf, yani rakamlarda bir yanlışlık yok, onu da vurgulayalım

Makas daha da açılacak

Faizde tavan oran bugün büyük olasılıkla yüzde 8.50 olacak. Geçen hafta birkaç gün yüzde 8'in altına inen ortalama fonlama maliyeti de önümüzdeki günlerde daha uzun süreli olarak yüzde 8'in altında seyredebilecek. 

Peki faizin bu düzeyde oluştuğu bir dönemde enflasyon nerelerde? Ağustos sonunda enflasyonu hangi düzeyde göreceğiz?

TÜİK ağustos ayı oranını 5 Eylül'de açıklayacak. Geçen yılki ağustos ayı artışı yüzde 0.40 olmuştu. 

Bu yılın temmuz ayında ivme kazanan artışa bakıyoruz, işlenmemiş gıda maddelerinin fiyatındaki artış hızına bakıyoruz, Merkez Bankası'nın bu konudaki uyarılara bakıyoruz ve ağustos için yüzde 1'in altında bir oranda kalınmasının neredeyse olanaksız olduğu sonucuna varıyoruz. 

İşte fiyatlar ağustosta yüzde 1 arttığında bile yıllık oranı yüzde 9.50'ye yakın bir düzeyde (yüzde 9.44) göreceğiz. 

Yıllık enflasyon yüzde 9.50'ye dayanmış... Faizdeki yüzde 8.50'lik tavan oran enflasyonun 1 puan altında... Ortalama fonlama maliyeti yüzde 8'lik düzeyiyle enflasyonun 1.5 puan altında... 

Ya enflasyon düşmezse...

Enflasyon mu faizden, yoksa faiz mi enflasyondan, bir türlü karar veremediğimizi söylemiştik. Artık şimdi "Faiz düşerse enflasyon da düşer, indirin şu faizi" diyenlerin elinde hiç koz kalmamış oluyor. Çünkü faiz çok belirgin bir şekilde enflasyonun altında kalmış durumda.  

Faiz enflasyonun altında oluştuğuna göre, göreceğiz önünüzdeki dönemde enflasyon düşüyor mu, düşmüyor mu...

Ama tehlike şurada. Ya faizin enflasyonun çok altında kalması enflasyonu aşağı çekecek etki doğurmaz ve hatta tam tersine bir hareket başlarsa ne olacak... Faiz düşük kaldığı için enflasyonda hızlı bir tırmanış olursa o zaman ne yapacağız...