Vatandaş kur yükselince dövizini satıyor; ama...
Klasik hale gelen döngü bir ara kırılır gibi olmuştu. Vatandaş uzun süre önce “kur düşünce döviz al, yükselince sat” prensibini benimsemiş ve bu “al-sat” sayesinde para kazanır olmuştu. Dövizi alıp üstüne yatan, küçük iniş çıkışlara hiç önem vermeden uzun süre bekleyen de çoktu tabii ki.
Sonra bu bağlantı biraz kopar gibi oldu. Geçen yıldan bu yana söz konusu bağlantı vatandaş için, yani gerçek kişiler için yeniden kuruldu.
Kur düşükken döviz alınması, kur yükseldiğinde ise satış yapılması şeklinde kendini gösteren bağlantı tüzel kişilerde ise pek güçlü görünmüyor.
Gerçek kişiler döviz alım satımından para kazanmak istiyorlar ve ona göre hareket ediyorlar. Oysa tüzel kişilerin durumu çok farklı. Tüzel kişilerin nihai amacı da bu işlemler sayesinde para kazanmak ama onlar öncelikle ucuza döviz alarak yükümlülüklerini karşılayacak dövizi bir kenara koyabilme telaşındalar.
Dolayısıyla tüzel kişiler kur yükseldiğinde “Ucuza aldığım dövizi satıp para kazanayım” diye pek düşünmüyor, düşünemiyor. Şirketler, döviz yükümlülüklerini görece ucuza temin ettikleri dövizle kapatabildikleri ölçüde kar ediyor ya da zararlarını azaltıyorlar.
İki grafik farklı gidiyor
İşte bu yüzden dolar kuru ile döviz tevdiat hesapları arasındaki ilişkiyi ortaya koyan iki grafik hazırladık. Bunlardan birinde gerçek kişilerin hesaplarını, diğerinde tüzel kişilerin hesaplarını görebileceksiniz.
Gerçek kişilerin döviz hesaplarıyla kur ilişkisi tam zıt yönde gelişiyor. Bu durum son iki ay çok belirginleşti. Şubat sonundan itibaren dolar kuru çok hızlı bir şekilde yukarı gitmeye, gerçek kişilere ait döviz hesapları ise tam zıt yönde hareket ederek azalmaya başladı. Döviz hesaplarının düzeyine ilişkin son veri 4 Mayıs’a ait ve kur-DTH makası çok açılmış durumda.
Tüzel kişilere ait döviz tevdiat hesapları ile kur arasındaki makas ise gerçek kişilerin hesabında olduğu kadar ters yönde hareket etmiyor. Bunun nedenine biraz önce değindik.
Bu arada geçen yılın ocak ayından itibaren aktardığımız gerçek ve tüzel kişilere ait döviz tevdiat hesaplarının mevduat bankalarında bulunan ve yurtiçi yerleşiklere ait hesaplar olduğunu belirtelim. Dolar kuru ise ay sonlarındaki düzeyi gösteriyor.
Vatandaş dövizini satıyor ama...
Vatandaşın kur yükselince dövizini satıyor olması çok olumlu bir durumdur. Bu demektir ki vatandaş dövizi pek istiflemiyor, fiyatı uygun gördüğünde de satıyor. Ama ya döviz tevdiat hesaplarında özellikle bu yıl son birkaç ayda gözlenen hızlı gerilemenin başka bir nedeni varsa?
Ne gibi mi? Son dönemde çok sık dillendirilmeye başlanan dayanaksız bir iddia var. Dövizdeki hızlı artışı önlemek için bankalardaki dövize el konulacakmış da, bunun karşılığında vatandaşa Türk parası verilecekmiş de falan falan...
Türkiye’nin öyle üç beş yıl değil, belki yarım yüzyıl geri gitmesine yol açacak, finans kesiminin onarılmaz şekilde yara almasıyla sonuçlanacak, Türkiye’yi tüm dünyadan soyutlayacak böyle bir adımı hiçbir iktidar atmaz, atamaz. Ama gelin görün ki kulaktan kulağa yayılan bu saçma iddia her geçen gün zihinlerde daha çok “Acaba” sorusunun oluşmasına yol açıyor.
Yetkililerimiz de yangına benzin dökme konusunda pek mahirler doğrusu. Finans kesiminin bir takım göstergelerine müdahale etme isteği dile getirildikçe bu müdahale niyetinin sınırlarını işte hayal gücü geniş olanlar böyle genişlettikçe genişletiyorlar.
İddialar böyle ve buna inanan vatandaşların bir kısmı bankalardaki hesaplarını kapatıp dövizlerini acaba yastık altına mı koyuyorlar? Bunu bilme şansımız hiç yok tabii ki ama makasın böylesine açılmış olması bir yandan vatandaşın döviz alım satımıyla kar etmeye çalıştığını gösteriyorsa da, diğer yandan da akıllara işte “Acaba bankacılık sisteminden yastık altına bir yönelme mi var” sorusunu getiriyor.
Fiyatlara müdahale başlamaya görsün. Geçen hafta akaryakıtta olanlar biliniyor. Çarşamba akşamı maliyetler yüzünden zamma hazırlık yapan sektör perşembe günü indirimle neye uğradığını şaşırdı.
Faiz de bir fiyattır ve bu konuya ne kadar çok değinirsek konu ortalığı karıştırmak isteyen birileri tarafından anaparaya kadar çekilmektedir. Aman dikkat!
