Vasat stratejik düşünce ve yanlış stratejiler

Torunların okul parasını kimler alıyor?

“Adamlar evimize giriyor; çocuklarımızın, torunlarımızın okul paralarını elimizden alıyor” demiş IBM’in bir dönem CEO’su Louis V. Gerstner Jr. Kim bu adamlar diye merak ederseniz, IBM’in o dönemdeki rakipleri. Yıl 1994, Gerstner üst yönetime şöyle hitap etmiş: “İş başına geldiğimden beri binlerce elektronik posta alıyorum ve onları okuyorum. Bu binlerce mektup arasında rakiplerden söz eden tek bir tanesini hatırlamıyorum. Herkes IBM içindeki bölümlerden şikayet ediyor. Halbuki rakiplerimizin bizim hakkımızda söylediklerine ve pazarda bize yaptıklarına karşı bir ortak öfke yaratmalıyız. Bu rekabete odaklanma, içgüdüsel olmalı. Adamlar evimize giriyor; çocuklarımızın, torunlarımızın okul paralarını elimizden alıyor.”

Vasat stratejik düşüncenin nedenleri

Kuruluşların başarıya ulaşmasında doğru strateji hayati değer taşır. Doğru stratejinin oluşmasında da düzgün bir stratejik düşünce yapısına ihtiyaç vardır. 
Strateji uzmanı Greg Githens, “vasat stratejik düşünce”ye yol açan dört nedenden söz ediyor. Bakın bakalım bu dört davranışa şirketinizde tanık oluyor musunuz?

1- Rakipleri önemsememek
İş dünyasındaki mücadele, tek başına koşulan bir yarış değildir. Sizinle aynı pazarda savaşan, aynı müşterinin peşinde koşan başkaları da muhakkak vardır. Onların neler yaptığını gözden ırak tutmamanız gerekir ki ona göre stratejinizi ayarlayabilesiniz. Eğer rakiplerin neler yaptığını görmez, görmemezlikten gelirseniz Gerstner’in dediği gibi adamlar gelip işinizi elinizden alır.
2- Stratejiyi sabit bir yol gibi görmek
Koyduğunuz hedefe giden yol, mevcut koşullar altında doğru olabilir. Ancak toplanan yeni bilgilerle, bu yol değişikliğe uğrayabilir. Usta satranç oyuncuları rakibin hareketlerine bakarak stratejilerini güncellerler. Uzman doktorlar, başlanan tedaviye hastanın verdiği reaksiyonları göz önüne alarak stratejilerini ayarlarlar. Strateji bir kere çizilen ve hep üstünden gidilen bir yol değildir.
3-Düzenli mükemmelliğe fazla değer vermek
Hepimiz düzeni, belirginliği, basitliği severiz. Halbuki gerçek hayat daha karmaşıktır. Müşterilerden, rakiplerden, sermaye sahiplerinden tüm sinyalleri alıp bunların taşıdığı her parça enformasyonu iyi değerlendirmek ve buna göre stratejiyi belirlemek  gerekir. Sadece misyon, vizyon ve değerler biçiminde dile getirilen düzenli mükemmelliğin gölgesine sığınmamalıdır.
4- Elitizm
Strateji belirlerken yapılan önemli yanlışlardan birisi, bunu sırf üst kademenin fikirleri ile yapmaktır. Doğrudur, üst kademenin büyük resim perspektifi vardır. Ancak bunun yanında taze, yaratıcı ve cesur fikirlere de  ihtiyaç vardır. Strateji belirleme toplantıları “Keller, körler, sağırlar; birbirlerini ağırlar” biçiminde olmamalıdır. Katkı sağlayacak her kademeden her kişi bu strateji belirleme toplantılarına katılmalıdır.

Bunlar, strateji uzmanı Greg Githens’in belirttiği dört nedendi. Stratejik düşünce okulunun ustalarından Henry Mintzberg de şöyle demiş: “Strateji belirleme sanatının zor işlerinden birisi, iş dünyasındaki  gidişatta meydana gelecek önemli değişimleri fark etmektir. Bunun için de ne bir teknik, ne de bir program vardır. Sadece çevresindeki dünyayı sürekli algılayan keskin bir zeka gerekir.” Vasat stratejik düşünceye yol açan nedenlere, keskin olmayan zekayı, sığ zekayı da ekleyebiliriz.

Son sözler

Yanlış stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması sadece şirketlere özgü değildir. Ülke yönetimlerinde de geçerlidir. 

“Yanlış hesap, Bağdat’tan döner” derler. Başka merkezlerden de döner, bumerang gibi sizi vurabilir. O zaman “Alçaklara kar yağıyor üşümedin mi, sen bu işin sonunu düşünmedin mi?” türküsü anlam bulur. Ama ne  yazık ki, yanlış hesapların ceremesini tüm ulus çeker.