Varlık Barışı

Bilgütay YAŞAR

Yurt dışındaki varlıkların ekonomiye kazandırılması amacıyla yeni bir "Varlık Barışı" uygulaması gündemde. Bu konuda hazırlanan kanun tasarısı TBMM'ye sunulmuş durumda. Bu yazımızla bu tasarı hakkında siz DÜNYA okurlarını bilgilendirmek istiyorum. Tasarı, TBMM sürecinde değişikliklere uğrayarak kanunlaşabileceği için burada verilen bilgilerin tasarı olduğu unutulmamalı ve Kanun çıktığında konu yeniden ele alınmalıdır.
Kanunun amacı ne?
Yazılı ve görsel basında da sıkça belirtildiği üzere Türkiye'deki gerçek ve tüzel kişilere ait yurt dışında önemli miktarlarda varlıklar bulunmaktadır. Bu varlıkların yurt dışında bulundurulmasının çeşitli nedenleri olabilir. Bu nedenlerin hepsi vergi ile ilgili değildir. Örneğin kişi, Türkiye 'de vergisini ödediği parasını daha güvenli olduğunu düşündüğü İsviçre de bir bankada tutuyor olabilir. Bunda yasal olmayan hiç bir durum yoktur ve bu kişilerin paralarını Türkiye ye getirmeleri için de Varlık Barışı türünden bir kanuna ihtiyaçları da yoktur. Ancak yurt dışında bulunan varlıklar Türkiye de vergilendirilmesi gereken bir faaliyetten doğmuş ve bu vergi ödenmemiş ise, işte Varlık Barışı bu kişiler için bir fırsat. Yüzde 35'lere varan vergi ödemek yerine %2'lik bir vergiyle varlıklarını Türkiye ye getirebilirler.
Kimler yararlanabilir?
Bu yasadan yurt dışındaki varlıklarını Türkiye ye getirmek isteyen gerçek ve tüzel (şirketler) kişiler yararlanabilir. Yasadan yararlanmak için vergi mükellefiyetinizin olması şart değil, herhangi bir vatandaş da yasadan yararlanabilir.
Hangi varlıklar kapsamda?
Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar bu kapsamda. Yasadan yararlanmak için taşınmaz dışındaki varlıkların Türkiye'ye getirilmesi gerekiyor. Taşınmazların ise beyan edilip vergisinin ödenmesi yeterli.
Sistem nasıl işleyecek?
Tasarıya göre 22.04.2013 tarihi ve bu tarihten önceki bir tarihte sahip olunan varlıklar bu uygulama kapsamında olacak. Bu varlıklar 31.07.2013 tarihine kadar Türkiye'deki bankalara, aracı kurumlara ya da vergi dairelerine beyan edilecektir. Beyan edilen bu varlıklar üzerinden %2 oranında bir vergi hesaplanacaktır. Beyan banka ve aracı kurumlara yapılmışsa bu verginin ödenmesi, beyanı alan banka ya da aracı kurum tarafından vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyanı izleyen ayın 15'ine kadar, beyan vergi dairesine yapılmışsa ilgili kişi tarafından doğrudan beyanı izleyen ayın sonuna kadar vergi dairesine bir defada ödenecektir.
Varlık barışından yararlanmanın sonuçları nedir?
En önemli sonuç yurt dışından getirilen ya da beyan edilen varlıklar ile ilgili artık her hangi bir vergi incelemesinin yapılamaması ve %2 ödenecek vergi dışında başkaca bir vergi ya da cezanın istenememesidir. Bu durum hem şahıslar hem de şirketler için geçerlidir.
Uygulamadan yararlanmanın yukarda belirtilen sonucuna ilave olarak bir de bonusu (ikramiyesi) var. Bu da yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra, 1.1.2013 tarihinden önceki dönemlerle ilgili yapılacak vergi incelemelerinde dikkate alınacak olması. Buna göre yapılacak vergi incelemelerinde gelir, kurumlar ve katma değer vergileriyle ilgili olarak tarhiyat yapılması durumunda, varlık barışı nedeniyle beyan edilen matrah kadar olan kısmına vergi ve ceza tarhiyatı yapılamayacaktır. Örneğin, bu yasa kapsamında yurt dışından 5 milyon TL para getirip beyan eden bir kişi hakkında 2010 yılına ilişkin faaliyeti nedeniyle bir vergi incelemesi yapılmış ve 15 milyon TL'lik matrah farkı bulunmuş olsun. Bu durumda 5 milyon 15 milyondan düşülecek geri kalan 10 milyon üzerinden vergi ve ceza tarhiyatı yapılacaktır. Burada şunu vurgulamakta yarar var, bu yasa kapsamında getirilen paralarla ilgili bir vergi incelemesi söz konusu olmayacaktır, ancak kişi ya da işletmenin başka faaliyeti nedeniyle bir inceleme olursa bu yasa kapsamında yapılan beyan dikkate alınacaktır.
Tasarıya ilave önerilerimiz
Yurt ışındaki varlıkların ülke ekonomimize kazandırılması için bu tür uygulamaların yararlı olduğunu düşünüyoruz. Dünyada, Avrupa da dahil, ülkeler zaman zaman bu tür uygulamalar yapıyorlar.
Ülkemizde geçmişte yapılan benzer uygulamalarda en önemli tereddütlerden biri, varlıklarını Türkiye ye transfer eden kişilerin özellikle vergi idaresi nezdinde kara listeye alınma endişesiydi.Her ne kadar tasarıda inceleme yapılmayacağı net bir şekilde belirtilmiş olsa da bu tereddütleri giderici ilave vurgulamalar da yapmak yerinde olacaktır.
İkinci olarak %2'lik oran düşük gibi gözükse de varlık tutarının yüksek olması durumunda önemli bir vergi yükü oluşturabilir. Bu nedenle yüksek tutarlı varlıklarda daha düşük bir oran belirlenebilir.
Üçüncü önerim, yukarda belirttiğimiz üzere beyan edilen tutarların farklı bir konu için yapılacak vergi incelemelerinde dikkate alınması için incelemenin kanunun yürürlük tarihinden sonra başlaması şartı öngörülüyor, başlamış incelemeleri kapsam dışında kalıyor. Başlamış fakat henüz tamamlanmamış, hatta kesinleşmemiş incelemeler de kapsama alınmalıdır.
Tabi varlık barışı gündeme girince mükelleflerde ister istemez matrah artırımı ve borçların yapılandırılması da akıllara geldi. Bizden söylemesiÖ