VAR’da yapay zekâya ihtiyaç var mı?
Hafta sonlarını dört gözle beklediğimiz futbol maçları, dünyada taraftarı en fazla olan spor dalıdır. Daha adil bir futbol oyunu için oluşturulmuş VAR sistemi sonrası hakem kararları daha fazla tartışılır oldu.Yapay zekânın birçok alanda etkili olduğu günümüzde, acaba yapay zekâ desteği VAR sisteminde tartışmaları azaltır mı artırır mı?
VAR sistemi nedir?
Futbol ligimizde resmi olarak uzun zamandır uygulanan Videolu Hakem Uygulaması (VAR), tartışmalı pozisyonlara daha doğru kararlar vermek için hakemlere yardım eden sisteme verilen isimdir. Her ne kadar, en son Dünya Kupası'nda tartışmalı pozisyonların bir kısmı VAR' la dahi çözülememiş olsa da günümüzde oluşan futbol tartışmalarının veya kavgaların büyük çoğunluğu artık VAR ile çözüm buluyor.
Ancak, bu çözümler de tarafları ve taraftarları memnun edemiyor. Stat çatılarına yerleştirilen yüksek kare çekim özelliğine sahip kameraların, topun hareketlerini kayıt altına aldığı bu bilgisayar sisteminde, topun çizgiyi geçip geçmediği bilgisi 1 saniye içerisinde hakemin kol saatine titreşimli olarak gönderiliyor. VAR sisteminde, kontrol odasındaki iki hakemden biri maçı analiz edip, gerektiğinde hakeme bilgi verirken, diğeri de oyunu takip ediyor. Kontrol odasından gelen bilgi üzerine, maçı yöneten hakem saha kenarındaki ekrandan pozisyonu izledikten sonra kararını verebiliyor.
Tartışmalar bitmiyor
VAR sistemi, beraberinde yeni tartışmalar da getirdi. Sadece Türkiye'de değil, Avrupa'da da hakem hatalarının can yaktığı, skora etki ettiği, hatta küme düşme ve şampiyonluklarda rol oynadığı görülüyor. Uygulamaya destek veren çok sayıda spor adamı ve yorumcusuna karşılık, bu uygulamanın futbolun doğasına aykırı olduğunu iddia ederek, uygulama ile oyunun durduğunu ve soğuduğunu ileri sürenler de bulunuyor.
Sistem, hakem kararlarında %100 bir doğruluğu değil, açık ve bariz hakem hatalarını sıfırlamak için oluşturulmuştur. Aksi zaten oyun kurallarına göre mümkün değildir, çünkü çoğu karar hakemin kanaatine göre verilmektedir yani kişiseldir. Bu yüzden ana felsefe, minimum müdahale, maksimum faydadır. Sistemin başlangıç noktası, hakemin kararı daha doğru olabilir mi?' değil, hakemin kararı açık ve bariz yanlış mıdır?' sorusudur.
Yapay zekâ desteği tartışmaları azaltır mı?
Teknoloji, çağımızda baş döndürücü şekilde hızla gelişmekte. Bu gelişmeye bir de “yapay zekâ” eklenince insanoğlu bir yandan mutlu olurken öte yandan tedirgin olabiliyor. Yapay zekâ kısaca; insan benzeri problem çözme yeteneklerine sahip bir teknolojidir. Diğer bir ifadeyle, insanın yerini alarak insan zekâsını taklit eden bir üst zekâ olarak karşımıza çıkmakta.
Akıllı sensörler, insan tarafından oluşturulan içerikler, izleme araçları ve sistem günlükleri gibi çeşitli kaynaklardan büyük miktarda veri toplar ve mevcut sisteme destek verir. Yapay zekâ; VAR sistemini daha hızlı ve doğru hale getirebilir. Video analizi ile hakemlerin kararlarını hızla verirken, ofsayt ve penaltı gibi kritik durumları daha hassas şekilde tespit edebilir. Ayrıca, teknik antrenörlere oyuncu takibi ve maç istatistiklerini geliştirerek strateji analizi sağlar. Yapay zekâ, hakem eğitimine de katkı sunarak, karar doğruluğunu artırabilir ve izleyicilere daha iyi bir deneyim sunabilir.
Sonuçta;
VAR Sistemi hakemlik tartışmaları için değil, daha adil bir futbol oyunu için oluşturulmuş bir sistemdir. Sadece net ve bariz hataları (büyük skandalları) oyunun içinden çıkarabilmek adına oluşturulmuştur. Futbolun doğal akışına ve hızına zarar vermeyecek bir şekilde uygulanması için titizlikle çalışmalar yapılmaya devam ediliyor.
Futbol oyunu için esas olan sahadaki hakem performansıdır. Gelinen noktada yapay zekâ desteğiyle daha sağlıklı bir VAR sistemi olacaktır. Tarafların veya taraftarların tepkisine yol açsa da bu sisteme de alışacağız. Son yıllarda, Pandemiyle birlikte yaşamımıza giren sosyal ve ekonomik sıkıntılara rağmen iyi ki maçlar var, iyi ki bu sistem var. İyi haftalar ve keyifli maçlar olsun.