Uzun, ince, yeşil yolculuk!
Türkiye’de üretim merkezlerinin ‘yeşillenmesini’ bir belge almak ile sınırlı görmek herhalde büyük hata olur. Yapılmak istenen üretimin çevreye verdiği zararı yok etmek ve çevreyle dost kalmak için sürekli dönüşüm içinde olmak, sürdürülebilirlik adına küresel kriterleri tutturmak.
Dolayısıyla küt diye Yeşil OSB olamadığınız gibi, yeşil olduğunuz anda da iş bitmiyor. Yeşil OSB’ye dönüşme süreci için belirlenen ön kriterlere ve performans göstergelerine uymanız gerekiyor.
Ön kriterler arasında; OSB’de üretimde olan en az 1 firmanın yer alması, OSB’deki atık sularının tümünün arıtılıyor olması, OSB’de enerji üretim kaynağı olarak kömür kullanımının olmaması, OSB’nin TSE tarafından TS EN ISO 14001 ve TS EN ISO 50001 standartlarından belgelendirilmiş olması, İklim değişikliği ve sürdürülebilirlikle ile ilgili konuları izlemek ve yönetmek için organizasyonel yapıda bir birimin kurulması ve en az bir yetkin personel istihdam edilmesi, OSB’nin en az temel seviye’ Sıfır Atık Belgesi’ne sahip olması gerekiyor.
Bu kriterlerin sağlanması ile birlikte bu kez performans göstergeleri devreye giriyor. Performans göstergeleri ‘OSB Yönetimi’, ‘Ekonomik’, ‘Çevresel’ ve ‘Sosyal’ Performans başlıkları altında sıralanıyor.
10 adet ekonomik, 6 adet sosyal, 5 adet yönetimsel, 17 adet çevresel performans göstergesi olmak üzere uyum sağlanacak 40 gösterge var. Bu aşamadan sonra sıra adayların performansına göre 40 ayrı göstergeye not verilmesine geliyor. En çok 100 puan olabilecek notun 39’u çevre, 27’si ekonomik, 24’ü sosyal, 10’u yönetimsel kriterlerden sağlanıyor.
Her kriter için 0 ile 3 puan arasında not veriliyor. 40 ayrı göstergeden alınan bu notlar toplanıyor ve 85’ten fazla notu olanlara ‘platin’, 70-85 arası notu olanlara ‘altın’, 55-70 arasına ‘gümüş’, 40-55 arasına ‘bronz’ belge veriliyor. 40’ın altındaki not belge için yetersiz bulunuyor. Peki, süreç fiilen nasıl işliyor? Yeşil OSB unvanını almak isteyen kuruluşlar dokümanları ile MEYDİP1 üzerinden Sanayi Bakanlığı’na başvuru yapıyor.
Bakanlık başvurunun ön kriterlere uygunluğunu değerlendirdikten sonra başvuruları TSE’ye iletiyor. TSE tarafından, kuruluşa saha ziyareti yapılarak performans göstergelerine ilişkin denetimler tamamlanıyor. Denetim öncesinde denetime konu olan tüm bilgi ve belgelerin hazırlanması, ‘Yeşil OSB Bilgi Talep Formu’nun doldurulması ve TSE’ye sunulması kuruluş sorumluluğunda oluyor.
Saha denetimi sırasında bu bilgi ve belgelerin eksik olduğuna kanaat getirilmesi veya ilave bilgi ve belge talep edilmesi durumunda 1 ay geçmeyecek şekilde ve OSB ile mutabık kalınan süre içerisinde eksik bilgi ve belgelerin tamamlanması gerekiyor.
Sonuçta değerlendirmeye ilişkin rapor hazırlanarak kuruluşa sunuluyor ve kuruluşların elde ettiği yeterlilik seviyesine uygun; Yeşil OSB Belgesi, Yeşil OSB Metal Plakası ve Yeşil OSB Bayrağı sahiplerine teslim ediliyor. Bu aşamada da iş bitmiyor.
Çünkü sunulan belgenin geçerlilik süresi 3 yılla sınırlı. Belgelendirmenin gerçekleştirilmesi sonrası 1. ve 2. yılların sonunda ara kontrol denetimleri yapılıyor. Ara kontrollerde kuruluşun belge ile birlikte sunulan seviyede Yeşil OSB yeterliliğini sağlaması gerekiyor. Daha yüksek veya daha düşük seviyede Yeşil OSB Belgesi hak etmesi durumunda yeni belge düzenleniyor.
Belge ile sunulan geçerlilik tarihinin bitişinden sonra en fazla 3 ay içerisinde belge yenileme denetimi yapılıyor. Görüldüğü üzere sanayinin yeşil dönüşümü sadece OSB’leri değil, üretimdeki firmaları da kapsıyor. 81 ilde 390 kadar OSB’de 67 binden fazla sanayi işletmesini hedefleyen sanayinin yeşil dönüşümünün belgelendirilmesi süreci bile çok büyük bir iş yükü. Umalım ki bu dönüşüm olabildiğince kısa sürede gerçekleştirilsin, belgelendirme için tek başına görevlendirilen TSE bu iş yükünün altından kalkabilsin.