Uzlaşma ile ”dul eşlerin” çeyiz yardımı kaldırılacak
Geçti?imiz hafta ba?ynda, Emek Platformu ile sosyal taraflar arasynda yapylan görü?melerde, çeyiz parasy olarak adlandyrylan evlendirme yardymy da gündeme geldi. Emek Platformu'nun talepleri do?rultusunda evlendirme yardymynyn mevcut uygulamasynda önemli de?i?iklik yapylacak. Bu hafta TBMM'de Sosyal Güvenlik Reformu görü?ülmeye devam edilecek. Toplumun büyük bir bölümü reformu ve reformla de?i?ecek uygulamalary dikkatle izliyor. Dul e?lerde, evlenmeleri halinde mahrum kalacaklary çeyiz parasynyn neden kaldyrylmak istendi?ini anlamaya çaly?yyor. Y?te reformdan önce ve sonra çeyiz parasy uygulamasy;
Reformdan önce evlenme yardymy uygulamasy:
1. 5434 sayyly TC Emekli Sandy?y Kanunu'nda evlenme ikramiyesi
5434 sayyly kanunun 90. madde ile hem yetim ayly?y alan kyz çocu?una, hem dul ayly?y alan e?e hem de vefat eden memurun aylyk ba?lanan anasyna evlenmeleri halinde kamuoyunda çeyiz yardymy olarak bilinen ve aylyklarynyn 12 katy tutarynda evlenme ikramiyesi verilmekteydi.
Yetim ayly?y alan kyz çocu?u, vefat eden memurun aylyk ba?lanan anasy veya dul ayly?y alan e?lerden, evlenme tarihinden itibaren oniki aydan önce bo?ananlarla, evlili?in butlanyna veya feshine karar verilenlere yeniden aylyk ba?lanmasy halinde, ödenmi? bulunan evlilik ikramiyesinin oniki aydan eksik süreye ait kysmy tahsil edilinceye kadar aylyklary ödenmemekteydi.
2. 506 sayyly Sosyal Sigortalar Kanunu'nda evlenme yardymy
506 sayyly kanununun ek 12. maddesi gere?ince, sigortalynyn ölümünden dolayy aylyk ve gelir almakta olan hak sahibi kyz çocuklaryna evlenmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere aylyk veya gelirlerinin iki yyllyk tutary evlenme yardymy olarak verilmekteydi.
Yki yyl içerisinde meydana gelen bo?anma veya dul kalma halinde bu süre için tekrar aylyk veya gelir ödenmemekteydi.
SSK mevzuatynda, dul e?lere evlenme yardymy verilmesine ili?kin bir hüküm bulunmady?yndan, sadece yetim kyz çocuklaryna evlenme yardymy yapylmaktaydy. Ayryca, 2925 sayyly Tarym SSK'da da evlenme veya çeyiz yardymy ödemesi bulunmamaktaydy.
3. 1479 sayyly Ba?-Kur Kanunu'nda evlenme yardymy
5434 sayyly kanunda yetim ayly?y alan kyz çocu?u ile dul ayly?y alan e?e ve 506 sayyly kanunda da yetim kyz çocuklaryna evlenme yardymy (ikramiyesi) bulunmasyna kar?yn, 1479 sayyly Ba?-Kur Kanunu'nda ve 2926 sayyly Tarym Ba?-Kur'da bu tür evlenme veya çeyiz yardymy ödemesi yoktur. Bu da, sosyal güvenlik yardymlary arasynda önemli bir farklylyk olarak göze çarpmaktadyr.
Reformdan sonra evlenme yardymy uygulamasy:
Sosyal Sigortalar ve Genel Sa?lyk Sigortasy Kanunu'nun 37. maddesiyle yapylan düzenleme ile sosyal güvenlik kurumlaryndaki anlamsyz farkylyklar ortadan kaldyrylmakta ve evlenmeleri nedeniyle ba?lanan gelir veya aylyklarynyn kesilmesi gereken e? veya kyz çocuklaryn, evlenmeleri ve talepte bulunmalary halinde almakta olduklary aylyk veya gelirlerinin 12 aylyk tutarynyn bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödene?i olarak pe?in ödenece?i öngörülmektedir. Evlenme ödene?i alan hak sahibinin ayly?ynyn kesildi?i tarihten itibaren bir yyl içerisinde yeniden hak sahibi olmasy halinde, bir yyllyk sürenin sonuna kadar gelir veya aylyk ba?lanmayacaktyr. Bu düzenleme ile Ba?-Kur'dan aylyk ve gelir alan e? veya çocuklar da evlenme yardymyndan yararlanabileceklerdir. Evlenme ödene?i verilmesi halinde, di?er hak sahiplerinin aylyk veya gelirleri evlenme ödene?i verilen sürenin bitimini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden belirlenecektir.
Ancak, Emek Platformu, yetim kyz çocuklary için ödenmekte olan evlenme yardymy (çeyiz parasy) yetim ayly?ynyn 24 katy tutaryndan, 12 katyna dü?ürülmesine itiraz etmi?ti.