Üretimde yatay dönem…
"Görünen köy kılavuz istemez" misali, kapasite kullanımındaki eğilim, sanayi üretiminin nasıl seyredeceğinin ipucunu zaten vermişti. Nitekim gerçekleşmenin tahminler doğrultusunda olduğu görüldü. Temmuz ayındaki sanayi üretimi hazirana göre yalnızca yüzde 0.9 arttı. Ancak, toplam üretimdeki artış, yanıltmamalı.
Toplam sanayi üretimini oluşturan üç ana sektörün en önemlisi olan imalat sanayi üretiminde temmuz ayında hazirana göre artış yok, aksine gerileme söz konusu. İmalat sanayi üretimi, temmuzda hazirana göre yüzde 1.1 azaldı. Madencilik ve taşocakçılığı sektöründeki yüzde 15.3 ve enerjideki yüzde 11.2'lik artış sayesinde toplam oran artıya geçti ve yüzde 0.9 oldu.
Yüzde 0.9, son beş ayda kaydedilen en düşük oran. Hem bu oranın oluşumunda imalat sanayinin katkısı yok. Yine de, içinde bulunulan tablo, çok karamsar olmayı gerektiren bir tablo değil. Bir kere, geçen yılın temmuz ayında da önceki aylara göre gerek toplamda, gerek imalat sanayinde daha olumsuz bir durum söz konusuydu. Dolayısıyla gidişat olarak geçen yıldan daha kötü durumda olunmadığı ortada. Ancak, gözden uzak tutulamayacak bir gerçek var. Geçen yılki üretim düzeyi, bu yılki düzeyin çok üstünde bulunuyordu. Yani, geçen yıl, zaten bu yılkine göre çok daha fazla üretim yapılıyordu, dolayısıyla ortaya çıkan gerileme bu yılki kadar yıkıcı etkide bulunmuyordu.
İmalat sanayindeki kapasite kullanımında ve üretimde sanki o hızlı artış aylarının sonuna gelinmiş gibi. Kapasite kullanımı ve üretim, öyle anlaşılıyor ki bir süre yatay seyredecek. Aslında belki yatay seyre bile razı olacağız; arzu edilmeyen durum ise tabii ki bir gerileme dönemine girilmesi. Geçen yılın ağustos ayıyla birlikte hızlı gerilemeler ortaya çıkmıştı. Bu yıl yatay seyirle gidilirse, ağustos verileriyle birlikte geçen yılla aynı kapasite kullanımı ve üretim düzeyine gelinecek.
Ağustostan itibaren nasıl bir tablonun ortaya çıktığı, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yarın açıklanacak kapasite kullanım oranıyla anlaşılacak. Ağustos ayındaki kapasite kullanımının, temmuzdaki yüzde 72.3'e göre çok az da olsa gerilemesi beklenmeli.
Kapasite kullanımı ve bağlı olarak imalat sanayi üretimi yılın üçüncü çeyreğinde yatay bir seyir izlerse, bu çeyrekteki üretimle geçen yılki üretim arasındaki makas iyice daralacak. Geçen yıl krizin etkilerinin hissedilmeye başlandığı üçüncü çeyrekte üretim dramatik bir gerileme göstermişti, dolayısıyla baz etkisi de makasın daralmasına katkıda bulunacak. Ancak, bu varsayımın gerçekleşmesi, bu yılki üretimin ağustostan itibaren yatay seyretmesine bağlı. Bu gerçekleşmez, üretim geçen yılki kadar olmasa da gerileme eğilimine girerse, tüm tahminleri gözden geçirmek gerekecek. Ya da üretim gerilemez, hatta yatay seyretmez ve artış gösterirse ne mi olur; çok iyi olur tabii ki ama, bu da pek mümkün görülmüyor.