Üretimde asıl patlama şubat ve martta

Sanayi üretimi aralık ayında beklentiler doğrultusunda, hatta beklentinin de bir miktar üstünde olumlu bir performans gösterdi. Aralık ayındaki üretim, 2008 yılının aynı ayına göre tam yüzde 25.2 arttı, kasım ayına göre artış ise yüzde 8.7 oldu. Aralık ayında 2008'e göre toplamdaki artış yüzde 25.2 olurken, imalat sanayindeki artışın yüzde 28'i bulması da dikkati çekti.

Bunlar görünür artışlar ve bu artışları (yerine göre düşüşleri) ön plana çıkaran takvim ve mevsim etkileri. Aralık ayındaki sanayi üretimi 2008'e göre görünürde yüzde 25.2 artmakla birlikte takvim etkisinden arındırılmış endekse göre artış yüzde 8.3 düzeyinde. Aralık ayındaki üretimin kasıma göre değişimi de görünürde yüzde 8.7, ancak mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre artış yüzde 0.7'ye iniyor.

Sanayi üretiminin 2008 yılının aralık ayında 93.5'lik endeks değeriyle dibe oturduğunu ve yılın en düşük gerçekleşmesinin söz konusu ayda oluştuğunu, geçen yıl ise neredeyse yılın en yüksek gerçekleşmesinin aralıkta sağlandığını dikkate alırsak, aralık-aralık kıyaslamasında yüzde 25.2'yi bulan artışı normal karşılamak gerekir. Zaten bu oran yüzde 20'ler dolayında bekleniyordu, dolayısıyla çok büyük bir sürpriz yaşanmadığını belirtmek gerekiyor.

Üretimde patlama şubat ve martta

Üretimdeki asıl rekor düzeyde artışlar, bu yılın ilk dört ayında, özellikle de ilk iki ayında ortaya çıkacak. 2008 yılının aralık ayında 93.5'e inen sanayi üretim endeksi, geçen yıl ocak ve şubatta 88.5 ve 84.6'ya kadar gerilemiş, martta 95.9, nisanda ise 97.1 olmuştu. Dolayısıyla bu yıl aralık ayındaki düzeyde üretim yapılsa bile üretim geçen yıla göre ocakta yüzde 32, şubatta yüzde 39 gibi rekor düzeylerde artış gösterecek.

Çeyreklere göre durum

Sanayi üretimi artışı her ne kadar aralık ayında önceki yıla göre rekor kırmışsa da, yıllık ortalamada 2009'daki üretim 2008 düzeyine erişebilmiş değil. 2009 yılındaki üretim, 2008'in yüzde 9.6 altında kalmış durumda.

Çeyreklere göre üretim değişimi ise, olumludan olumsuza nasıl geçildiğini ve sonrasında yeniden olumlu sürece nasıl girildiğini gösteren tipik bir çizelge niteliğinde. 2008 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 7.3'lük bir sanayi üretim artışı vardı. Yüzde 7.3, ikinci çeyrekte yüzde 4.2'ye indi. Üçüncü çeyreğe gelindiğinde artık üretim gerilemesi dönemine girilmişti. Sanayi üretimi 2008'in üçüncü çeyreğinde 2007'ye göre yüzde 1.4, son çeyreğinde yüzde 12.6 geriledi.

Geçen yıl ilk çeyrekte gerileme yüzde 22 ile rekor kırdı, ikinci ve üçüncü çeyreklerde sırasıyla yüzde 15.5 ve yüzde 8.1 olan gerilemeden sonra nihayet son çeyrekte artıya geçildi. Sanayi üretimi, geçen yılın son çeyreğinde önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artış gösterdi.

Peki, sanayi üretiminde ortaya çıkan bu tablo, yılın son çeyreğinde nasıl bir GSYH değişimine işareti ediyor, dolayısıyla yılın tümündeki GSYH değişimi hangi düzeyde oluşabilir? Bu konuya yarın değineceğimizi belirtelim.