Üretim artışı başlıyor gibi

Eylül ayında sanayi üretim endeksinin artı çıkmasa bile üretimde düzelmeyi işaret etmesi beklenirken, endeks ağustosun da gerisinde çıktı.

Dün yayınlanan ekim ayı endeks rakamları ümit verici. Beklenenin üzerinde çıktı.

Ekim ayı endeksi ise geçen yılın ekim ayının yüzde 6.5 üzerinde, eylül ayının yüzde 13.7 oranında üzerinde.

2001 krizinde sanayi üretim endeksi 13 ayda eksiden artıya geçmişti.

2009 krizinde sanayide üretim gerilemesi, 2008 Ağustos ayında başladı. 15 aydır sanayide üretim geriliyordu.

Şimdi kritik bir döneme girdik. Ekimdeki bu üretim artışının devam edip etmeyeceğini kasım rakamları gösterecek.

Fakat krizin başından beri söylenen sanayideki düzelmenin 2009 yılının son 3 ayında ortaya çıkacağı şeklinde idi. Ümit edilir ki bu üretim artışı kalıcı olur.

Daha önce yayınlanan ekim ayı kapasite kullanım oranı da böyle bir gelişmenin olacağını işaret ediyordu ama gelişmenin bu boyutta olması beklenmiyordu.

Aylık sanayi endeksini değerlendirirken 3 değişime bakmak gerekir:

(1) Geçen yılın aynı ayına göre sanayi üretimi nasıl artmış?

2008 Ekim ayındaki sanayi üretimi, krizin etkisin de azalmıştı. 2007 yılı sanayi üretimine göre yüzde 6.8 oranında gerilemişti. 2009 Ekim ayı sanayi üretimi işte o gerilemiş üretim rakamına göre yüzde 6.5 oranında büyümeyi gösteriyor.

(2) Sanayi üretiminim büyüklüğü nasıl değişmiş?

Artışlar, gerilemeler tabii ki önemli ama asıl önemli olan sanayi üretiminin büyüklüğü. Sanayi üretiminin büyüklüğü 2005 yılı üretimi 100.0 kabul edilerek izleniyor. 2007 yılında ortalama büyüklük 115.3 idi. 2008 yılı ortalaması 114.2 oldu.

Kriz nedeniyle büyüklüğü gösteren endeks sayısı ocak ayında 88.5'e düşmüştü. Yavaş yavaş iyiye doğru yöneldi. Temmuzda 110.5 oldu. Ama ağustosta 104.2'e, eylülde 103.7'e geriledi. Moralleri bozdu. Ekimde ise 117.9'a çıktı. Moraller düzeldi.

(3) Sanayide üretim geçen aylara göre nasıl değişiyor? Eğilim nedir?

Sanayi üretim endeksini gösteren aylık rakama bakılarak sanayi üretimin bir ay önceye göre artıp atmadığı, sanayi üretimin gelişme eğilimi izlenir. Ekim ayı endeksi 117.9, eylül endeksi olan 103.7'nin yüzde 13.7 oranında üzerinde. Demek ki ekim ayına sanayi üretimi bir ay önceye göre yüzde 13.7 oranında büyümüş.

Bütün bunlardan sonra ekim ayındaki 117.9 endeks rakamının ne büyüklükte bir üretim hacmini ifade ettiğini araştırmak gerekir. 119.9 endeks sayısı 2008 yılı ekim ayının 110.8 endeks sayısının üzerinde ama 2007 yılı Ekim ayının 118.8 endeks sayısının gerisinde. Denek ki geçen yıldan iyiyiz ama daha önceki yılın sanayi üretimi çizgisine henüz ulaşamadık.

Tekrarda yarar var, önemli olan üretimin ekim ayı çizgisinde sürmesi. Üretimde devamlılık krizden çıkmakta olduğumuzu gösterecek.

Gelelim ekim ayında üretim artışının hangi sektörlerdeki iyileşmeden kaynaklandığına.

Toplam sanayide üretim endeksi 117.9 iken, ekim ayında gıdada üretim endeksi 161.8 oldu. Gıdada üretim patlaması var.

Kimyasal madde ve ürünlerinde endeks 129.5, elektrik alet ve makine sanayiinde 155.8, mobilya imalat sanayiinde 135.8 olarak belirlenmiş.

Üretimi yerlerde sürünen sektörler 81.2 endeks sayısı ile giyim sanayi ve 100.6 endeks sayısı ile tekstil ürünleri sanayii. Bu iki sanayi dalında geçen yılın aynı ayına ve bir önceki aya göre ufak iyileşmeler var ama yetersiz.