Üretici fiyatlarına gereken dikkat gösterilmiyor

Her ay enflasyon oranları açıklandığında, genelde sadece tüketici fiyatlarındaki değişim üzerinde duruluyor.

Doğrudur, halkı en fazla tüketici fiyatları ilgilendirir ama, unutulmamalıdır ki, tüketici fiyatlarının gerisinde üretici fiyatları var. Tüketici fiyatları belli bir dönem üretici fiyatlarından ayrılsa bile bir süre sonra iki fiyat arasındaki makas kapanır.

Geçem yılın aynı ayına göre Haziran ayında üretici fiyatlarındaki artış yüzde 10.19 oranında iken tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 6.24 oranında.

Demek ki üretici maliyet artışını tüketim fiyatlarına yansıtamıyor. Ya kârdan fedakarlık ediyor. Ya da maliyet artışını bir süre sineye çekiyor.

Halbuki genel kanı içeride tüketimin çok canlı olduğu şeklinde. Bu nedenle hükümet tüketimi kısmak için tedbirler alıyor.

Tüketimim canlı olduğu Haziran ayında tüketici fiyatlarının bekleyişin çok çok ötesinde yüzde 1.43 oranında gerileme göstermesi olağan dışı bir tablo ortaya koymaktadır.

Üretici fiyatlarında 2011 Haziran/2010 Haziran ayları arasında fiyat artışı yüzde 10.19 ama,

 aynı dönemde 12 aylık ortalama fiyat artışı yüzde 9.42 oranında.

On iki aylık ortalama değişim, gelişmelerin daha iyi değerlendirilmesine imkan verir. On iki ayda ortalama değişim 9.42 iken tarında fiyat değişimi yüzde 14.09 oldu. İmalat sanayinde ise yüzde 8.14 'de kaldı.

Görülüyor ki üretici kesimde tarımda fiyat artışları sanayin önünde koşuyor.

Bu 12 aylık ortalamadaki durum.

2011 Haziran/2010 Haziran karşılaştırmasında üretici fiyatlarındaki ortalama artış 10.19 iken tarımda bu oran yüzde 6.07, buna karşı imalat sanayinde yüzde 12.58 olarak gerçekleşti.

Bu rakam karışıklığı, fiyat değişimlerinin sektörler itibariyle daha iyi değerlendirilmesini zorunlu kılıyor.

Eskiden fiyat endekslerinin açıklanması halkın enflasyonu karşısındaki durumunu izlemek, değerlendirmek için merakla beklenirdi. Günümüzde endeksler (1) Faiz ne olacak (2) Borsa ne olacak (3) Döviz ne olacak diye meraklananların ilgi odağı oldu.

Bir süredir faiz artışı bekleyişi vardı. Buna bağlı olarak da borsada ve bono ve tahvil piyasasında alımdan satışa geçilmişti. Dün enflasyonun beklenen biçimde artmadığını gösteren rakamlar açıklanınca, faiz artırımı bekleyişi sona erdi.

Bu, borsada, tahvil ve bonoda hareketin başlamasına yol açabilir.

Son olarak bir noktaya dikkat çekmekte yarar var. Hükümet bir süredir cari açığın büyümesini frenlemek arayışında iç talebi daraltmaya dönük tedbirler uygulamaya koyuyor.

Bu tedbirler henüz sonuç vermeye başlamadan Haziran ayında tüketici fiyatlarında gerileme ortaya çıktı. Önümüzdeki aylarda tüketimi daraltmaya yönelik tedbirler etkili olmaya başlar ise tüketici fiyatları daha da düşebilir.

İyi de… Üretici fiyatları ne olacak? Üretici fiyatlarında artışın arkasında maliyet enflasyonu var. İç talep daralır, üretim yavaşlar ise, kapasite kullanımındaki gerilemenin de maliyet üzerinde baskısı olacaktır.

Görünen o ki, maliyet enflasyonu baskısında üretici fiyatları yaz aylarında da artacak ama, bu artış tüketici fiyatlarına yansıtılamayacak. Tersine talepteki daralma sonucu tüketici fiyatları gerilemeyi sürdürecek. Üretici ve tüketici fiyatları arasındaki makas açılmaya devam edecek.