Uluslararası yatırım pozisyonu açığı GSYH’nın %42’si dolayında

2016 yılında Uluslararası Yatırım Pozisyonu açığımız 356 milyar dolara ulaştı. Ekonominin aylık ve yıllık döviz gelir gider trafiğini “Ödemeler Bilançosu”ndan izliyoruz... Olağan döviz geliri ile gideri arasındaki farkın nasıl oluştuğu, nasıl finanse edildiği, Cari İşlemler Hesabı’nda görülüyor.

Döviz açığının milli gelire oranına bakılarak cari açık büyük veya küçük diyoruz. Cari açığımız şimdilerde milli gelirimizin yüzde 5’inin altına indi.

Cari İşlemler Hesabı’nın dışında ülkenin döviz durumunun bir başka göstergesi daha var.
“Uluslararası Yatırım Pozisyonu” diye adlandırılan bu gösterge, ülkenin döviz yükümlükleri ile varlıkları arasındaki farkı ortaya koyuyor.

Bir tarafa ülkenin döviz varlıkları, öbür tarafa döviz yükümlülükleri (borçları) yazılıyor. Ülkenin net döviz varlığının veya açığının (borcunun) ne olduğu belirleniyor.

Merkez Bankası geçtiğimiz günlerde 2016 yılı “Uluslararası Yatırım Pozisyonu” tablosunu yayınladı.

2016 yılı sonunda ülkenin toplam döviz yükümlülükleri (borcu) 570 milyar dolar. Döviz varlıkları 214 milyar dolar. Uluslararası Yatırım Pozisyonu açığı, döviz açığı 356 milyar dolar.
Yeni hesaplama ile 850 milyar dolara yükseltilen milli gelirimizin % 42’si büyüklüğünde döviz açığımız var.

Bir başka hesapla döviz varlığımız 100 iken, borcumuz 266 olmuş. Döviz varlığımızın 38 milyarı yurtdışındaki doğrudan yatırımlar.

Döviz yükümlüğümüzde ise doğrudan yatırımların payı 133 milyar dolar.

İlgi çeken bir gelişme, Türkiye’nın yurtdışındaki doğrudan yatırımları 30 milyar dolar artarken, yabancıların Türkiye’deki yatırımlarındaki artışın 38 milyar dolar olması.

Bizler yabancılardan doğrudan yatırım beklerken, son 10 yılda nerede ise yabancıların Türkiye’de yaptıkları yatırımlar kadar yurtdışında doğrudan yatırım yapmışız.

2016 yılında ülkenin toplam döviz rezervleri 133 milyar dolar olarak görülüyor. On yıl önce rezervler 95 milyar dolardı. On yılda önemli ölçüde rezerv artışı sağlayamadığımız anlaşılıyor.
Döviz yükümlülüklerimizin 213 milyar doları döviz kredilerinden oluşuyor.

Hatırlatmakta yarar var. Uluslararası yatırım pozisyonundaki açık, cari açıkların birikimidir.
Dışarıdan ekonomiyi izleyenler, yıllar itibarıyla varlıkların ve yükümlülüklerin nasıl arttığına bakarak değerleme yapıyorlar.

Döviz varlığı artmazken, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve dış kredilerden oluşan yükümlülüğümüz arttığı için, döviz pozisyonu açığı artıyor.