Uluslararası ticaret coğrafyası 10 yılda tepetaklak oldu

Euler Hermes, 5 kıtada 50'den fazla ülkede faaliyet gösteren dünyanın önde gelen kredi sigorta şirketlerinden birisi. Euler Hermes tarafından gerçekleştirilen bir araştırma, uluslararası ticaretin gelişime yönelik ilginç sonuçlar ortaya koyuyor. Bu gelişmelere tek tek bakalım:
. Ticari ilişkiler, küresel ekonomik büyümeden daha hızlı gelişiyor. Özellikle 2015 yılına kadar kimya ve otomobil sektörü uluslararası ticarette öne çıkan iki sektör konumunda.
. Yüzyıllardır bilinen ticaret yolları yokoldu. Altın, pamuk veya tuz ticaretinin yerini, tablet, bilgisayar veya gübre ticareti aldı.
. Küresel ticarette bölgeler ön plana çıkmaya başladı. Bölgeler içinde yapılan ticaret önemli ölçüde arttı. Bugün doğu Avrupa, Afrika veya Ortadoğu bölgelerinde ülkeler kendi içlerinde ticaret yapıyorlar. 2000-2012 yılları arasında, bu bölgelerin içinde gerçekleşen ticaret yüzde 400'ün üzerinde artış kaydetti. Ticaret yolları genişledi, ama bölgesel olarak yoğunlaştı.  
. İlk başlarda gelişmiş ülkelerde yoğunlaşan ticaret akımları, bugün Asya Pasifik başta olmak üzere, gelişen ekonomilerde yoğunlaşıyor. 2001 yılında küresel ticaret hacminin yüzde 25'ini temsil eden bu bölge, 2011 sonu itibariyle yüzde 32'sini temsil ediyor.
. ABD'de, Asya Pasifik'in tam tersi bir durum izleniyor. ABD'nin küresel ticaretteki payı on yıl içinde yüzde 26'dan yüzde 20'ye geriledi. Avrupa'nın payı ise yüzde 43'ten yüzde 40'a düştü.
. Uzun yıllar boyunca Asya'da ticaretin en büyük oyuncusu Çin oldu. Çin ihracatının 2015 yılına kadar, her yıl yüzde 10.5 oranında artması bekleniyor. Fakat son zamanlarda, Vietnam, Endonezya ve Hindistan, Çin'in dikkat etmesi gereken ülkeler olarak yükseliyor. 2015 yılına yönelik ihracat artışı beklentisi Vietnam için yüzde 8.8 olurken; Endonezya ve Hindistan için yüzde 8.6 civarında.
. Ticaret hacmi sırasıyla yüzde 7.3 ve yüzde 6.6 artan Angola ve Nijerya, Afrika'nın ayağa kalkmasındaki en önemli iki oyuncu konumunda. Eurler Hermes raporuna göre bu iki ülke, Türkiye, Rusya, Arjantin ve Kolombiya gibi ülkeleri geride bırakıyorlar. 
. Üretimde uzmanlaşma ve değişen ihtiyaçlar bazı sektörlerin yıldızlaşmasına yol açıyor. Raporda yedi sektöre dikkat çekiliyor. Bunlar, kimya, otomotiv, tarımsal gıda, otomotiv yan sanayi, elektronik bileşenler, ilaç, bilgisayar malzemeleri. Bu sektörlerde yaşanacak talep artışının 2015 yılına kadar 820 milyar dolarlık ek ticaret hacmine yol açacağı tahmin ediliyor. Yaratılacak ticaret hacminin yüzde 80'inin kimya, otomotiv ve tarımsal gıda sektörlerinden geleceği öngörülüyor. 
. Rapora göre gelişmekte olan ekonomilerin, plastik ve gübre başta olmak üzere, kimya sektörü talepleri artacak. Bu ürünlere yönelik küresel talebin, önümüzdeki üç sene içinde yaklaşık 400 milyar dolar civarında artması bekleniyor.
. Otomotiv sektöründe beklenen talep artışı 169 milyar dolar boyutunda. Otomotiv yan sanayi de 68 milyar dolar ek talep beklenen önemli sektörler arasında yer alıyor.
. Küresel ticarette izlenen dinamizmin bir diğer kolu da tarımsal gıda sektörü. Bu sektörde Çin önemli bir rol üstleniyor. 2015 yılına kadar Çin'in tarımsal gıda talebinin yaklaşık 6.5 milyar dolar civarında artış kaydetmesi bekleniyor. Bu talep artışındaki en önemli nedenlerden birisi, yükselen orta sınıf ve beslenme alışkanlıklarında yaşanan gelişmeler. Verimli toprak konusunda yeterince zengin olmayan Japonya'nın bu sektöre yönelik talebinin 2015'e kadar 6 milyar dolara ulaşacak olması, raporda yer alan bir diğer öngörü.
. Rapora göre, ecza sektörü de geleceği parlak olan sektörler arasında yer alıyor. Sektörde beklenen büyümenin başlıca nedenleri arasında gelişen ekonomilerdeki nüfus artışları ve ilaç ihtiyaçları ön plana çıkıyor.

Ters etkiler olabilir

. Ticaret anlaşmalarında yaşanan patlama, korumacılık önlemlerinin artmasına ve engellerin oluşmasına yol açan bir unsur olabiliyor. 2008 yılından bu yana yaklaşık bin 350 adet gümrük engeli oluşturuldu. Bunların 170'i Rusya; 147'si Arjantin; 74'ü Hindistan; 68'i İngiltere; 64'ü Almanya; 61'i Fransa ve yine 61'i Çin'e ait.
. Uluslararası ticarette dikkat çeken bir diğer konu, bir bölgede yaşanan ekonomik zorluklar veya şokların, başka bir bölgeyi etkileyebiliyor olması. Örneğin Brezilya ekonomisindeki yavaşlama, Latin Amerika'yı etkilerken; euro bölgesinde yaşanan zorluklar, doğu Avrupa'daki büyümeyi frenliyor.
. Küresel ticareti olumsuz etkileyebilecek unsurlardan birisi de, üretimin bazı bölgelere aşırı derecede yoğunlaşmış olması. Bugün bir çok sektör bu yüzden dolayı bazı kırılganlıklar gösteriyor. Örneğin Avrupa kıtasında otomobil üretimi doğuda yoğunlaşırken; bu üretimin yüzde 70'i batı Avrupa'ya bağımlı durumda. Dolayısıyla batı Avrupa'da tüketimin gerilemesi, doğu Avrupa ekonomisini de olumsuz etkiliyor. 

Küresel ekonomiyi ticaret kurtarıyor

. Son on yıl içinde değer olarak üç kat büyüme kaydeden uluslararası ticaret hacmi, önümüzdeki iki sene boyunca, küresel ekonomik büyümeyi sırtlanmaya devam edecek. Küresel ticaret hacminin 2013 yılında yüzde 7; 2014'de ise yüzde 11 oranında büyüyeceği tahmin ediliyor.