Ücret Garanti Fonu'ndan ne zaman faydalanılır
Erkan ÇETİN - PwC Sosyal Güvenlik Hizmetleri Kıdemli Müdürü
Ücret geliri, çalışanların kendilerinin ve yakınlarının temel ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için gerekli olan en temel kazanç kalemi olması hasebiyle önem arz etmektedir. Ancak zaman zaman işveren çeşitli nedenlerle ücret ödemede zorluk yaşayabilmekte ve çalışanlar da bundan olumsuz etkilenmektedirler. İşverenin yaşadığı bu zorluklardan bazıları için işçi alacaklarının belli bir kısmı Ücret Garanti Fonu kapsamında güvence altına alınmıştır.
Ücret Garanti Fonu, İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında oluşturulmuş bir fon olup, idari teşkilatlanma açısından İşsizlik Sigortası Fon yönetimine bağlı olarak çalışmakta ancak hesapları ayrı takip edilmektedir. Gelirleri de İşsizlik Sigortası Fonu'na işverenlerce ödenen işsizlik sigortası priminin yıllık tutarının yüzde birinden oluşmaktadır.
Bu fonun devreye girebilmesi için işverenin ödeme güçlüğüne düşmüş olması gerekmektedir. Ödeme güçlüğünden anlaşılması gereken de, iflas, iflas ertelemesi ve konkordato kararı veya aciz vesikası düzenlenmesi olup, iflas, iflas ertelemesi ve konkordato kararının verildiği tarih veya aciz vesikasının düzenlenme tarihi de ödeme güçlüğüne düşme tarihi olarak kabul edilmektedir.
Fona nasıl başvuru yapılır?
Fondan faydalanmak isteyen çalışan İş Kur Müdürlükleri'ne başvurmalıdır. İşçinin başvuru yapabilmesi için mutlaka iş sözleşmesinin devam ediyor olması gerekmez.
İşçinin başvuru sırasında;
- İflas durumu söz konusu ise mahkemece verilmiş olan iflas kararı veya karar tarihi itibariyle tirajı ellibinden fazla olan ve yurt çapında dağıtımı yapılan bir gazetede yapılmış olan ilan ile birlikte iflas idaresi tarafından doldurulmuş olan işçi alacak belgesini,
- İflas ertelemesi halinde mahkemece verilen iflas erteleme kararı veya iflasın ertelenmesinin ilan edildiği ve yurt çapında dağıtımı yapılan en az ellibin tirajlı bir gazetede yapılmış olan ilan ile birlikte kayyım tarafından onaylanan işçi alacak belgesini,
- Aciz vesikası söz konusu ise icra dairesinden alınmış aciz vesikası veya hacze kabil mal bulunmadığına dair haciz tutanağı ile işveren tarafından düzenlenecek olan işçi alacak belgesini,
- Konkordato ilan edilmiş olması halinde de, mahkemece verilmiş olan konkordato mühlet kararı veya mühlet kararının yayımlandığı yurt çapında dağıtımı yapılan ellibin ve üzerinde tirajı bulunan gazete ilanı ile birlikte konkordato komiseri veya konkordato tasfiye memuru tarafından doldurulmuş olan işçi alacak belgesini,
İbraz etmesi gerekmektedir.
Fona, Basın İş ve Deniz İş Kanunu kapsamında çalışanlar tarafından da başvuru yapılabilir.
Ödemeye ilişkin şartlar neler?
Öncelikle işçi alacak belgesinde yazılı alacaklar işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten önceki döneme ilişkin olmalıdır. Fon kapsamında yapılacak ödeme temel ücret üzerinden hesaplanacak olup, temel ücret de işçi için Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilmiş olan prime esas kazanç üzerinden hesaplanmış olan net ücreti ifade etmektedir. 2017 yılı için prime esas kazanç üst sınırı günlük brüt 444.38 TL olarak uygulanmaktadır. Bu tutar her yıl değişen asgari ücretle birlikte değişmekte ve günlük asgari ücretin yedi buçuk katı olarak belirlenmektedir.
Yine şartlardan birisi işçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten önceki son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışmış olmasıdır. Yapılacak ödeme, yalnızca iş ilişkisinden kaynaklanan ve işverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleri ile ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki ödenmeyen en fazla üç aylık ücrete ilişkin alacaklarını karşılamaktadır. Uygulama sadece hizmet akdinden yani iş ilişkisinden kaynaklanan ücret alacakları için geçerli olduğundan diğer işçilik alacaklarını, örneğin kıdem ve ihbar tazminatı gibi alacakları kapsamamaktadır.
Fon tarafından yayımlanan bilgilere göre, 2017 Eylül ayında Ücret Garanti Fonu’ndan 628 kişiye toplam 2 milyon 39 bin 477 TL ödeme yapılmıştır. 2016 yılında toplamda fondan 15 milyon 662 bin 707 lira ödeme yapılmışken, 2017 yılı Eylül ayı dahil yapılan ödeme toplamı 17 milyon 716 bin 315 olarak gerçekleşmiştir. 2017 yılı için üç ay daha zaman olduğu düşünüldüğünde, yapılan ödeme toplamının bir önceki yılın oldukça üzerinde olacağı öngörülebilir. Ancak İşsizlik Sigortası Fonu gelirinin 2017 yılının ilk 9 ayında 19 milyar 536 milyon 908 bin 592 lira olduğu düşünüldüğünde kullandırılan tutar oldukça düşük kalmaktadır.
Bir sonraki yazımızda Kısa Çalışma Ödeneği'ne ilişkin bilgiler verilecektir.