Tutamıyorum zamanı
ABD TÜFE beklenenden düşük geldi. Ancak (dünyada kakao ile) fiyatı rekor kıran kahve, mart ayında seriden çıktı. Geçen sene başında da revizyon olmuştu. BLS istihdam verilerinde sürekli güncelleme yapıyor. O kısmı bilemiyoruz ama Fed’in sonbahara kalan faiz indiriminin öne çekilmesi için bir kahvenin kırk yıl hatırı olacak gibi.
Arjantin hızla faiz indiriyor. Enflasyon 280’den 300’e yol alırken. Ama hızı yavaşladı. İlginç olan Arjantin faizde durup düşürmeye başlayınca enflasyon yavaşladı. Zaman hızla akıp geçiyor. Ana akım ortodoks iktisat enflasyon için hızla sıkılaşma lazım demişti. Bir sene oldu ve enflasyonda halen bir gerileme yok.
Baz etkisini bekliyoruz. Faiz artışlarından sonra enflasyonda yükseliş devam edince, dünya için söyledikleri “geç kalındı, faiz yeterli değil” cümlelerini bizim enflasyon için yine kendilerinden duymuştuk. “Yapısal reform olmazsa yabancı yatırımlar gelmez” ile devam eden ana akım ortodoks iktisat, bu aralar bankalararası swap işlemi ile gelen carry trade portföy yatırımlarının riskinden bahsediyor. Swap hariç net rezerv hesaplarında merkez bankaları arasında yapılanları düşerlerken, carry trade swap ile bankalar arasında gelenleri düşmüyorlar.
Niye düşmüyor?
Bu swaplar geri gitmeyecekse riski nerede, gidecekse niye düşmüyorlar? Düşmüyorlarsa o zaman carry trade iyi bir şey mi peki? Benzer durum, ticari döviz kredilerindeki artış için de geçerli. KKM döviz olarak ifade edilmez, dolarizasyona dâhil edilmez diyorduk.
Ki BDDK sayfasında TL olarak hep bakiye veriliyor. Eğer KKM ana akımın dolarizasyon rakamına dâhil ediliyorsa, gelen swaplarla carry trade ve ticari döviz krediler dâhil dolarizasyon hesabı gerekmez mi? Hem sonra döviz yoksa döviz krediler nasıl veriliyor? Burada “Pop İktisat ve Aynı Nakarat” yazımıza atıf yapalım. Şarkıyı Müslüm Gürses de söylese, Kenan Doğulu da söylese değişmiyor. Ne anlamı, ne sözleri, ne müziği, ne duygusu.
Yorum ve yorumcu fark etmemeli. 4.Uluslararası Bankacılık Kongresinde “Swap Hariç/Eksi Net Rezerv Efsanesine Nakit Akım Yöntemi İle Muhasebesel Yaklaşım” bildirimi geçen hafta sundum. “Enerji ve altın hariç cari fazla swap hariç net rezervde eksi pozisyonu kapamaktadır” şeklinde çıkarımımı paylaştım. Swap hariç net rezerve inanıp, enerji ve altın hariç fazlanın katkısına inanmamak olmaz.
Cari fazlamız 36,6 milyar dolar
Hesaplara göre (?!) swap hariç net rezerv mayıs başında -23,7 milyar dolar. Enerji ve altın hariç cari fazlamız mart itibarı ile 36,6 milyar dolar. Bu hesapla rezerv ve cari açık baskısı kalmadığına göre faiz indirimleri başlayabilir. Zaten McDonald’s Big Mac Endeksi benim hesabıma göre TL’yi yüzde 20 değerli gösteriyor.
Nazım hesaplar varlık ve kaynak hesabı değildir ve bilanço içine dâhil edilmez, bir varlık veya kaynak hesabı ile birlikte kullanılmaz. Kasa hesabı da borç bakiyesi verir. Bilim bu. Yani kasada olmayan para verilemez, çok istisna hal dışında eksiye düşemez. Swap işlemlerinde de efektif veya döviz vaziyeti/deposu hesapları çalışır. Ayrıca nazım hesaplar. IMF tanımlarına da bakalım.
2013 yılı güncellemesi “International Reserves and Foreign Currency Liquidity: Guidelines for a Data Template (Guidelines)” swapları rezervlerin içinde sayar. Döviz likiditede düşülür. Fitch böyle hesaplıyor mesela. BOE “Centre for Central Banking Studies” “FX Reserve Management” dokümanında açıkça swap bir rezerv biriktirme enstrümanı yazar. Her yerde böyledir çünkü. Rezervlere dünyada brüt bakılır, optimum seviyesi için bir sürü oran vardır. Çok rezerv de iyi değildir, swapların sürekli kullanılması da. Ama dünyada herkes kullanır.
Aktif zarar, pasif kâr demektir
Lafı uzatmayayım, swap rezervden düşmez, döviz likiditede (net döviz pozisyonunda) düşülür. Kasa hesabı, nakit akım tablosu başka şeydir. Altın, döviz işlemlerinde (alım satım değer farkları) değerleme hesabı çalışır. Aktif zarar, pasif kâr demektir. KKM yılında bu hesap aktifte bakiye vermiştir. Önceki yılın üç katına yaklaşan 2023 zarar rakamı çok konuşuldu. Swaplar roll ettiği sürece sorun değil kur (faiz) K/Z’ı yaratır. Dipnotlara bakıldığında altın ve kurdan (swap) kaynaklı kar/zarar neredeyse paçalda eşit. Rakam faiz artışlarına rağmen süren KKM’den geliyor. Bütçedeki faiz gideri yıllıkta neredeyse yetişecek. Özetle, merkez bankası swapları sorun değilmiş yani. Faizmiş.