Türkler, Çinlilerin elinden Afrika'da iş aldı
Dünya çapında referans alınan inşaat sektörü dergisi ENR’ın (Engineering News Record), her yıl küresel olarak yayınladığı “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi Listesi” sektör açısından ilgiyle merak edilen bir çalışma. Global müteahhitlik ligi olarak tanımladığımız bu çalışmada son verilere göre Türk şirketleri 42 firmayla ikinci sırada yer alıyor. Listenin en üstünde ise uzun süredir birinciliği bırakmayan Çin 79 firmayla üstünlüğünü koruyor. Türkiye’yi ise 41 firmayla ABD takip ediyor.
Türk şirketlerini üst sırada tutan üç önemli gerekçe var. İlki, işi Batılı şirketlere göre daha ekonomik halde bitirmesi. İkincisi ise projeleri zamanında teslim etmesi. Bir de projeleri kaliteli malzemeyle tamamlamaları. İlk iki madde Çin ile rekabeti, 3’üçüncüsü ise Batılı firmalarla olan yarışını gösteriyor.
Türk firmaları işte bu 3 maddede elde ettiği başarıyı, yabancıların yarım bıraktığı hatta başlayamadığı işlerde de kullanıyor. Bununla ilgili birkaç hatırlatmayı sizlerle paylaşıp, yeni gelişmeyi duyurmak isterim.
Putin ve Zelenskiy de şikayet etmişti
2010 yılında Başbakan olan şu anda Rusya Devlet Başkanlığı’nı yürüten Vladimir Putin, 2014 yılında yapılmış olan Soçi Kış Olimpiyatları öncesinde önemli bir açıklamada bulunmuştu. Soçi’deki hazırlıkları beğenmeyen ve inşaat işlerinin hala başlamadığını gören Putin, Rus müteahhit ve bakanlarla toplantı yaparak hazırlıkların hızlandırılması yönünde sert eleştiriler yapmıştı. Hatta Putin, toplantıda yaptığı konuşmada Türk müteahhitlerle işbirliği yapılmasını istemişti. O tepki Türk müteaahitlerinin işlerini hızlı ve sağlam bitirmesinin ilk örneklerinden biriydi. Yine benzer açıklama Ukrayna’nın Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’den gelmişti. Rus işgalinin öncesi olan 2019 yılında Ukrayna’da büyük bir imar atağına kalkan Zelensky’nin Zaporajiya Oblastı’na yaptığı ziyarette yolların hala tamamlanamadığını görmüş ve “Bırakın yolları Türkler yapsın" demişti. Dünya Gazetesi’nde duyurduğumuz o haberde Türk şirketlerin yolları hızla tamamlandığını vurgulayan Zelenskiy hatta Türklerin tamamladığı projelerde de fotoğraflar çektirip sosyal medyada hesaplarından paylaşmıştı.
İspanyolların başlayamadığı feribotları Türkler tamamladı
Türklerin yurtdışında aldığı projelerde sadece inşaat değil, birçok sektörde de Batılı firmaların tamamlayamadığı örneklerle karşılaşıyoruz. Kazakistan’ın adeta sembolü olan Han Çadırı projesini de İngiliz firma gecikmesini Rixos Grubu’na bağlı Sembol İnşaat’ın kapattığı hala hatırlarda.
Hatta gemicilik sektöründe de benzer durum 2020 yılında yaşanmış, Norveç’in en önemli deniz taşımacılığı şirketlerinden Havila Kyustruten’in ihaleye çıktığı 2 feribot inşasını üstlenen İspanya’daki Barreras Tersanesi’nin projeye 1 yıldan uzun bir süre başlayamaması durumu ortaya çıkınca çalışmayı İskandinav devi Türk şirketi Tersan üstlenmişti.
Bu tür örneklerin sık sık yaşandığı inşaat sektöründe Afrika’daki önemli ve sıcak gelişmeyi sizlerle paylaşmak isterim.
Uganda Hükümeti, Çinli altyapı devi China Harbour Engineering Company (CHEC) ile 2015 yılında önemli bir anlaşma imzalamıştı. Projenin koodinasyonunu sağlayan SRG (The Standard Gauge Railway) ile yapılan anlaşmada Çinli dev 2.2 milyar dolarlık bir ihaleyi kazanmıştı. Çini firmanın yapacağı Uganda-Kenya arasında sınır bölgesinde başlayan projesinde iki ülke arasında demiryolu hattı kurulacaktı. 273 kilometrelik bu hat için Çinli şirketler ve finansörler bir türlü projeye başlamadı.
Uganda Başsavcısı Kiryowa Kiwanuka, projenin finansörü olan China Exim Bank’ın SGR’yi finanse etme konusunda çekingen açıklaması ve sözleşmeyi gözden geçirmesi talebi Hükümet tarafından dikkate alındı.
Başbakan Yuseweni'nin sabrı taştı
China Exim Bank ile ilerleme olmamasından şikayet eden bir başka isim ise Uganda Devlet Başkanı Yoweri Museveni oldu. Uganda Lideri Museveni, Eylül 2022’de Çin tarafına ilk çağrı olarak Londra gibi finans merkezlerinden finansman arayışının talimatını verdi. Ancak Pekinli şirket ve yetkililerden yine yanıt gelmeyince bu kez dev ihale dün resmen askıya alındı. Projenin koordinasyonunu sağlayan SGR’nin Koordinatörü Perez Wamburu, Uganda Yönetimi’nin Türk bir firma ile temasa geçtiğini açıkladı. Yerel kaynaklarda da yer alan haberde Wamburu, Uganda Yönetimi’nin Türk şirketi Yapı Merkezi ile bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladığını söyledi.
Projenin koordinasyonunu sağlayan SGR’nin Koordinatörü Perez Wamburu, Uganda Yönetimi’nin Türk bir firma ile temasa geçtiğini açıkladı. Yerel kaynaklarda da yer alan haberde Wamburu, Uganda Yönetimi’nin Türk şirketi Yapı Merkezi ile bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladığını söyledi. Yani anlaşma sağlanır ve imzalar atılırsa 2.2 milyar dolar bugünkü kurla 41.2 milyar liralık dev proje Türk şirketine verilmiş olacak.
SGR projesi Doğu Afrika Demiryolu Ana Planı’nın bir parçası olarak Kenya, Ruanda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Güney Sudan’ı birbirine bağlayan 1725 kilometrelik önemli bir hat.
Bu projeye Yapı Merkezi’nin seçilmesinin altında ise Türk şirketinin Afrika’da daha önce imza attığı demiryolu işleri var.
Afrika'da 6 milyar dolarlık demiryolu yapıyor
Yapı Merkezi, Tanzanya’da 2 milyar dolarlık 202 kilometre uzunluğundaki Darüsselam-Morogor, 1.9 milyar dolarlık 409 kilometre uzunluğundaki Morogor-Makutupora, Etiyopya’da 1.7 milyar dolarlık 390 kilometre uzunluğundaki Awash- Kombolcha–Hara Gebaya gibi dev projeleri üstlenmişti.