Türkiye'nin ihracatındaki daralma: Dünya ithalatı da bu kadar hızlı

Türkiye'nin ihracatı 2008 yılı Eylül ayına kadar büyük hızla yükseldi ve ardından Ekim ayında durakladıktan sonra bu kez büyük hızla düştü. Eylül ayında ihracat yüzde 42 oranında arttı. Ekim ayında artış yüzde 3 oldu. Kasım'dan itibaren ihracat artan hızla düşme trendine girdi: Son olarak açıklanan Ocak ayında, 2008 yılı Ocak ayına göre ihracat yüzde 26 oranında düştü. Bunda ana rolü toplam ihracatın yüzde  imalat sektörünün 95'ini oluşturan imalat sektörü ve bunun alt sektörü olan otomotiv sektörü oynuyor. Otomotiv dışı ihracattaki daralma ile toplam arasındaki fark Ocak ayında yüzde 10'a yaklaşıyor. Türkiye ihracatındaki daralmayı dolar yerine euro bazında ölçersek bazında Kasım ayında yüzde 15 Aralık'ta ise yüzde 7 yükseltici fark oluşuyor. Böyle bakınca özellikle otomotiv dışı sektörlerde moral yükseltici bir resim ortaya çıkıyor.

İhracattaki daralma stratejik önem taşıyan bir soruyu ortaya çıkartıyor. Dış ticaret partnerlerimizin ithalatı aynı oranda azalıyor mu? Eğer Türkiye'den ithalat yapan partnerlerimizin toplam ithalatındaki daralma bizim ihracatımızdaki daralmadan daha düşükse bunun nedenlerini araştırmamız gerekiyor. Bu araştırmadan Türkiye'nin ihracat paterni ile ilgili uzun dönemli stratejik sonuçlarda ortaya çıkabilir.

Türkiye: İhracattaki değişim                                   %

               Kas.08    Ara.08   Oca.09 

Toplam ihracat                     -17,5       -21,0      -25,7

Otomotiv hariç                      -12,7       -15,6       -16,3

Tarım ve oramncılık              -16,4        4,2         10,6

İmalat                                   -17,7       -21,9      -26,8

NOT: USD değer üzerinden hesaplanmıştır

Sorunun cevabının verilmesi istatistik problemleri sebebiyle kolay değil. TÜİK dış ticaret verilerini yayınlamada Avrupa ülkelerinin istatistik dairelerinden ve Eurostat'dan daha hızlı. Türkiye Ocak dış ticaret istatistiklerini Şubat ayı sona ermeden yayınladı. Benim gördüğüm kadarıyla bir çok Avrupa ülkesi ve Eurostat henüz Aralık 2008 istatistiklerini dahi yayınlamadı. Yine de, Avrupa'nın iki büyük ekonomisine eldeki verilerle bakmak yukarıdaki soru hakkında fikir veriyor.

Almanya'ya euro değerler üzerinden bakarsak toplam mal ithalatının 2008 Kasım ayında yüzde 1 arttığını Aralık ayında ise yüzde 7 azaldığını görüyoruz. Miktar endeksleri üzerinden bakılırsa Aralık rakamı değişmiyor Kasım rakamı ise yüzde 3 azalışa işaret ediyor. Her iki halde de rakamlar Türkiye'nin ihracatındaki daralmanın çok altında.

Almanya: Dış ticarette (mal) değişim                %

        Kas.08   Ara.08 

İthalat                                            -1,0         7,0

İhracat                                           -9,4        -12,0

Kaynak: Deustche Bundesbank

NOT: Euro değerler üzerinden hesaplanmıştır

İngiltere'ye bakıldığında sterlin bazında benzer gözlemler geçerli. Ülkenin Sterlin bazında ithalar ve ihracatı hem Kasım hem Aralık aylarında yükselmiş.  Rakamlar dolara çevrildiğinde sterlin'in 2008'in son aylarında dolara karşı değer kaybetmesi sebebiyle Aralık 2008'de yüzde 23'e varan daralma görülüyor. Bu Türkiye'nin dolar bazındaki ihracatındaki daralmaya denk bir rakam.

İngiltere: Dış ticarette (mal) değişim                  %

                                                       Kasım     Aralık

İthalat                                               1,1          1,7

İhracat                                              1,0          6,1

Kaynak: Office for National Statistics

Not: sterlin değerler üzerinden hesaplanmıştır

Sorunun cevabı için daha fazla zaman serisine ve analize ihtiyaç var ancak şu anki bilgiler bizdeki daralmanın pek de normal olmadığını gösteriyor.