Türkiye'nin gizli zenginlikleri…
Aralık ayında yaptığımız tahminlerde ekonomideki küçülme ile birlikte cari dengemizde sert bir düzeltme yaşanacağını öngörmüştük. 2008 yılında 42 milyar dolar olan cari açığın 17 milyar dolar civarına gerileyeceğini tahmin etmiştik. Buna karşın global mali sistemdeki daralma ve risk alma iştahındaki azalma nedeniyle ödemeler dengesinin finansmanında zorlanılacağını öngörmüştük.
Buna rağmen Türk lirası yatırım araçlarını tavsiye etmeye devam etmiştik. Hükümetin piyasalara güven verici politikalar uygulaması durumunda söz konusu sorunun döviz kurlarında bir sıçramaya yol açmadan, rezervlerin azalması yoluyla intizamlı bir şekilde çözüleceğini söylemiştik. Kurlar üzerinde kalıcı bir baskı olmayacağını tahmin etmiştik.
Kur konusunda görüşümüz doğru çıktı. Ama dış denge konusundaki tahminimizde yanıldık. Son dönemde açıklanan veriler cari dengedeki düzelmenin beklediğimizden çok daha sert olacağını ve ödemeler dengesinin finansmanında zorlanılmayacağını gösteriyor.
Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre, Ocak Şubat döneminde cari denge 597 milyon dolar fazla verdi. Ekonominin küçülmesiyle dış ticaret açığın daralmasını bekliyorduk. Ama cari dengenin fazla vermesi bizim için sürpriz oldu. Cari dengenin artıya dönmesinde ekonomideki daralmanın öngördüğümüzden daha sert olmasının yanı sıra altın ihracatımızdaki artış etkili oldu.
Merkez Bankası verilerine göre Türkiye 2009 yılının ilk iyi ayında net altın ihracatını 0,8 milyar dolardan 2,5 milyar dolara çıkardı. Bu gelişmeyi iki şekilde okumak mümkün. (i) Altın fiyatlarındaki sert yükseliş nedeniyle tasarruf sahiplerinin portföyündeki altın yatırımını azaltması (ii) ekonomik kriz dolayısıyla halkımızın yastık altındaki altınları bozdurması. Biz ikinci görüşe daha yakınız. 1984-2008 yılları arasında her yıl net altın ithalatçısı olan bir ülkenin altın ihracatındaki artışı başka türlü açıklayamıyoruz.
Ödemeler dengesindeki iyileşme cari denge ile sınırlı değil. Kriz dönemlerinde genelde eksi olan net hata noksan tutarı ilk iki ayda 2.8 milyar dolara ulaştı. Bu sayede sermaye hesabındaki 2.8 milyar dolarlık çıkışa rağmen genel denge 0.6 milyar dolar fazla verdi.
Yaşanmakta olan küresel krize rağmen cari dengenin ve ödemeler dengesinin fazla vermesini Türkiye'nin gizli zenginliklerinin açığa çıkması olarak okuyoruz. Ekonomik kriz hane halkını yastık altındaki tasarruflarını bozdurmaya, girişimciyi yurtdışındaki veya kayıt dışındaki birikimini sisteme sokmaya zorluyor.
Bu sayede küresel krize, mali sistemin daralmasına, ekonomi-politika hatalarına rağmen Türkiye ekonomisinde göreceli olarak intizamlı bir düzeltme yaşanıyor.