Türkiye'nin Çin'i Mısır'ı için kümelenme
Ülkemizdeki çeşitli sektör temsilcileri Çin ve Mısır gibi ülkelerle rekabet edebilecek ortam için arayış içindeydiler. TİM Başkanı Büyükekşi yeni teşvik sistemi sonrası 6. Bölgede kümelenme konusunu araştırmak için sektör temsilcileriyle bölgeye ziyaret düzenliyor. Sektör temsilcileri de bu bölgede kümelenmenin önemli imkanlar yaratabileceğini öne sürüyorlar. Bu gezi bana göre de önemli bir adımdır. Ancak kümelenme doğru yerde, doğru ölçekte, doğru paydaşlarla, yerel ve merkezi yönetimin katkısıyla sürdürülebilir modelde istenen sonucu verebilir…
Türkiye'de özelikle emek yoğun sektörlerde büyük merkezlerde yer alan firmalar altyapı yatırımları ve asgari ücretle çalışacak işçi bulma zorluğu ile bir süredir yeni arayışlara girdiler. Özellikle tekstil konfeksiyon sektörü firmaları son yıllarda bir yandan Çin'de üretim yaptırarak, bir yandan Mısır'da tesis kurup, üretim yaparak rekabetçiliklerini sürdürmeye çalıştılar. Bazı firmalar ise bundan önceki teşvik sistemlerinden yararlanarak Anadolu'ya taşınmalarına rağmen, bu tekli girişimler çoğunlukla hüsran ile sonuçlandı. Zaten o teşvik sistemleri de yatırımcıya yeterli imkan sağlamıyordu. Bundan öncede defalarca belirttiğim gibi bölgeler arası farklılığı azaltma amacıyla son 32 yılda çıkarılan dört teşvik sisteminden Güneydoğu Anadolu bölgesi yüzde 6.6 oranında Doğu Anadolu bölgesi ise yüzde 3.7 oranında yararlanabildi. Teşviklerden asıl yararlanan bölgeler gelişmiş bölgeler oldu. Bölgeler arası farklılık bu nedenle azalacağına geçmiş teşvikler döneminde arttı…
Yeni Teşvik Sistemi 6. Bölge için önemli avantajlar sağlıyor. TİM Başkanı Büyükekşi bu bölgede kümelenme ile yatırım yapmaları için Haziran ayında bölgeyi dernek başkanlarıyla ziyaret edeceklerini açıkladı. Başta TGSD Başkanı Cem Negri olmak üzere, birçok sektör yöneticisi de bu ziyarete katılacaklarını ve 10-15 firma ile 6. Bölgede kümelenme çalışmaları için araştırması yapacaklarını söylüyorlar. 6. Bölgede kümelenerek yapılacak sektörel yatırımların, rekabet açısından "Anadolu'nun bazı illerinin Türkiye'nin Çin'i ve Mısır'ı olabileceği" düşüncesini ortaya koyuyorlar…
6. Bölge gerçekten de belli illerde, belli sektörlerde kümelenmelerle önemli yatırım imkanlarına ve rekabeti artırıcı özelliklere yeni teşvik sistemiyle sahip görülüyor.
Ancak, 6. Bölge illerinde kümelenme ile yeni yatırımların yapılabilmesi için, öncelikle üçlü yapının içinde bulunduğu ama yönetiminin sivil özellik taşıdığı sürdürülebilir bir modele ihtiyaç olduğu bilinmelidir. Bu modelde devlet, yerel otorite, yerel işadamı ve sektörel yatırımcı beraberliği gerekir. Devlet altyapı gelişmesine yardım etmenin yanı sıra, "komşum yaptı kazandı, bende bu alana yatırım yapayım" düşüncesine fren koyacak, uygun kapasite konusunu sağlayacak uyarı görevini de ortaya koymalıdır. Yerel yönetimler yatırımcının önünü açıcı davranmalı, yatırımcının önüne bürokratik engellerle para kazanma gayretinde olmamalıdır. Yerel yatırımcılar kendileri de katkı sağlayarak ve küçük ortak olarak kümelenme içersinde yer alma gayretinde olmalıdır. Sektörel yatırımcılar kümelenme içinde ortaklığın ve beraber üretimin zihni modeliyle yer almalıdır. Ortak makine yatırımları ve kullanımlarına dayalı işbirliğine açık kümelenmenin sinerjisini "Kazan kazan" sistemi içinde görerek kümelenme içersinde yer almalılardır.
Bu tür doğru modellenmiş bir kümelenme sadece 6. Bölgede değil 5. Bölgede de önemli sonuçlar verebilir. Kümelenme çalışmalarının hemen başlayabileceği düşüncesindeyim. Van ve Ağrı gibi illerde hayvancılık üzerine kümelenme, Diyarbakır'da mermer ve doğal taş üzerine kümelenme, GAP'da daha önce araştırmayla ortaya çıkan yenilebilir enerji, organik tekstil ürünleri ve ona dayalı konfeksiyon, turizm kümelenmeleri, Adıyaman'da zaten başlamış olan konfeksiyon kümelenmesinin geliştirilmesi mümkün olacaktır.
Kümelenmenin iyi sonuç verebilmesi doğru ve sürdürülebilir modelle yola çıkılmasını, devlet, yerel yönetimin altyapı geliştirici ve doğru yönlendirici olarak modelde yer almasını, yerel ve sektörel yatırımcıların, ortalık kültürünü özümseyerek doğacak sinerjinin yararına inanmasıyla mümkün olacaktır.
TİM'in 6. Bölge gezisi ve sektör temsilcilerinin buna katılması 6. Bölgede kümelenmeye dayalı yatırımlar için önemli bir adım olacaktır.