Türkiye Varlık Fonu’na devredilen şirketler, TVF’nin vergi muafiyet ve istisnalarına sahip mi?
Abdulkadir KAHRAMAN - KPMG Türkiye Vergi Bölümü Başkanı
6741 sayılı Kanun ile kurulan Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) amacı “kalkınmanın lokomotifi olan reel sektör yatırımlarına, stratejik sektör, şirket ve projelere uzun vadeli kaynak sağlanması yoluyla kalkınmanın hızlandırılması, ekonomide sürdürülebilir büyüme oranlarının yakalanması ve ekonomik istikrarın sağlanması” olarak belirlendi. Türkiye Varlık Fonu’na sağlanan bazı vergisel ve mali teşvikler, muafiyet ve istisnalar, sermaye piyasalarına kayıt ve tescil gibi mali yükümlülükler var. Varlık Fonu’na sunulan teşviklerin, T.C Merkez Bankası’na verilmemiş muafiyet ve istisnalar olduğu görülüyor. Diğer bir deyişle Varlık Fonu’na sağlanan vergisel teşvikler T.C Hazinesi’nin sahip olduğu muafiyet ve istisnalardır.
Varlık Fonu’na devredilen şirketler vergi muafiyeti ve istisnalarından yararlanabilir mi?
6741 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi hükmüne istinaden 5 Şubat 2017 tarih ve 29970 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/9756 sayılı karar ile “özelleştirme kapsam ve programında bulunan kuruluş ve varlıklar” da Varlık Fonu’na devredildi. Bu kuruluşlar şöyle sıralanıyor: Ziraat Bankası, TPAO, Türksat, BOTAŞ, BİST, Eti Maden, Çaykur, PTT ve boru hatlarının Hazine’ye ait hisseleri, Türk Telekom, Türk Hava Yoları ve Halk Bankası’nın özelleştirme kapsam ve programında bulunan payları.
6741 sayılı Kanun ile TVF’ye devredilen şirketlerin, fona sağlanan “kurumlar vergisi”, “gelir vergisi”, “katma değer vergisi”, “BSMV”, “damga vergisi”, “harçlar” gibi ana vergi kanunlarında düzenlenen vergisel teşviklerden yararlanıp yararlanamayacağı sorusu akla geliyor. Diğer bir deyişle KHK kapsamında TVF’ye aktarılan kuruluşlar, fona sağlanan vergisel teşviklerden yararlanabilir mi? Bu sorunun cevabı “fona sağlanan muafiyet ve istisnalardan yararlanamaz” şeklindedir.
Çünkü 6741 sayılı Kanun’un 8’inci maddesindeki “muafiyet ve istisnalar” ile ilgili madde hükümleri hep “(…) Türkiye Varlık Fonu ile şirket tarafından kurulacak şirketler ve alt fonlar (…)” şeklindedir. Yukarıda belirtilen KHK ile fona aktarılan kuruluşlar fon tarafından kurulmamışlardır. 6741 sayılı Kanun’un söz konusu maddesindeki bu hüküm TVF tarafından “kurulacak şirketler ve alt fonlar” içindir. Bu hüküm Fon’a aktarılan veya devredilen şirketleri kapsamamaktadır.
Sorumlu vergicilik bakışı ile Varlık Fonu’na sağlanan vergisel teşvikler verginin yansızlığını bozar mı?
TVF özel olarak kurulmuş ikinci bir Hazine gibidir. Bu nedenle Fon’a çok önemli ve özel “vergi istisna ve muafiyetleri” sağlanmıştır. Ancak söz konusu muafiyet ve istisnalar dikkatli olunmadığı takdirde “serbest piyasa ekonomisi” kurallarına ve verginin yansızlığına aykırılık teşkil edebilecektir. Örneğin; Varlık Fonu tarafından kurulacak bir “banka veya finans kurumu” piyasada faaliyet gösteren diğer “banka veya finans kurumları” hatta TCMB’nin sahip olmadığı vergi muafiyet ve istisnalarına sebep olabilecektir. Bu, söz konusu banka veya finans kurumunun diğer oyuncular aleyhine durum oluşturmasına neden olacaktır. Bu nedenle TVF değişik sektörlerde faaliyet gösteren şirketler kurmaktan çok, diğer ülkelerin sahip olduğu benzer “varlık fonlarının yönetim ve iş stratejilerinde” olduğu gibi sahip olduğu “fonların yönetimi” ile iştigal etmelidir. Bu amaç için fon yönetiminde “yatırım getiri hedefi” (örneğin enfl asyondan arındırılmış belli bir getiri) ve “risk sınırları” gibi temel ilkeler belirleyerek bir portföy oluşturup yönetmelidir.
TÜRKİYE VARLIK FONU’NA SAĞLANAN VERGİ TEŞVİKLERİ NELER?
- Gelir ve kurumlar vergisinden muafiyet (Bu sadece Fon’un “safi kazancı” değil, safi kazanca dahil gelirler üzerinden yapılacak “Gelir Vergisi Kanunu” ile “Kurumlar Vergisi Kanunu” stopaj veya kesintiler için de geçerli).
- Belediye Gelirleri Kanunu gereği alınan vergi, harç, katılma payı ile tasdik ücretleri muafiyeti.
- Fon’un sahip olduğu taşınmazlar için emlak vergisi muafiyeti.
- Satın alınan ve satılan taşınmazlarla ilgili tapu ve kadastro döner sermaye bedellerinden ve her türlü dava ve icra işlemlerinde teminat yatırma mükellefiyetleri muafiyeti.
- TVF’nin faaliyetleri kapsamında gerçekleştirilen işlemlerle ilgili düzenlenen tüm kâğıtlar için damga vergisi ve harç istisnası.
- BSMV istisnası.
- KKDF istisnası.
- TVF tarafından kurulan varlık kiralama şirketlerine sağlanan tüm hak, istisna, indirim ve muafiyetler.
- Kurulan varlık kiralama şirketlerinin, ihraç ettikleri menkul kıymetlere ilişkin, ihraççıların tabi olduğu Borsa İstanbul Anonim Şirketine ödenmesi gereken kayıt ücreti ve kotasyon ücreti muafiyeti.
- KDV istisnası (Varlık ve hakların, TVF ve alt fonlara devri ile bu varlık ve hakların Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ. tarafından yönetilmesi suretiyle yapılan teslim ve hizmetler dahil).