Türkiye “tasarrufun son trenini” kaçırmasın

Geçmişte ekonomik modeller onlarca yılda değişirdi. Tarım toplumu aşamasından sanayi toplumu aşamasına geçiş 12 bin yılı aşan bir zaman gerektirdi. Sanayi toplumu aşamasından bilgi toplumu aşamasına geçiş için 210 yıllık bir zaman yeterli oldu. Bilgi toplumunda ekonomik modeller birkaç on yılda değişiyor. Bugün, bilgi ekonomisinin sınırlarına geldiğimizi, internet ekonomisiyle birlikte biyoloji-odaklı ekonomiye geçişin hızlanacağını iddia eden çok sayıda bilim insanı var.

Bileşen ve bağlam bütünü

Önce, yaratacağı yenilikler ve verimlilik düzeyiyle ekonomide radikal model değişimlerinin güçlü sinyallerini veren Endüstri 4.0 aşamasının 16 bileşenini, Hanover Fuarı'ndaki tanıtım belgelerinden derlediğimiz kadarıyla paylaşalım:

- Herşeyin interneti

- Siber-güvenlik / Endüstriyel güvenlik

- Endüstriyel uygulamalar

- Siber fiziksel sistemler (CPS)

- Büyük veri ve bulutla süreç inovasyonu

- Ön -analiz / Ön-tamir bakım

- Şebeke ve entegrasyon

- Endüstriyel internet ve Endüstri 4.0 için açık standartlar

- Referans mimaride iyi uygulama örnekleri - kompenent vb.-    

- Üretim çevresinde IT teknolojileri

- Ürün yaşam döngüsünün yönetimi

- Yazılım mühendisliği ve kullanabilirliği

- Endüstri 4.0 bağlamında emek ve insan

- Endüstri 4.0 geleceğinde fırsat ve tehlikeler

- Endüstri 4.0, küçük ve orta ölçek işyerleri

- Endüstri 4.0 ve yasal düzenleme ihtiyacı

Endüstri 4.0 aşamasına ilişkin söylemleri slogan düzeyine indirgememeli, bileşen ve bağlamlarını dikkate alarak değerlendirmeler yapmalıyız. Bileşen ve bağlamların bütünününü ve aralarındaki karşılıklı bağımlılık ilişkilerini dikkate alırsak “yeni bir verimlilik düzeyine doğru” hızla ilerlediğimizi daha net kavrarız.

Yüzde 12 verimliliğin anlamı

Gelecek on yılda baskın hale gelmesi beklenen ekonomik model, güçlendiren, sürdüren ve verimililik yenilikleri üzerine inşa ediliyor. Her alandaki verimlilikler değer yaratma zincirinin bütün aşamalarında ciddi miktarda sermayeyi serbest bırakacak. Rio Tinto gibi büyük bir madencilik şirketinin yüzde 12'leri aşan verimliliklere ulaşması yeni iş örgütlenmesinin ne gibi etkiler yaratacağının habercisi.

Ülkemizin temel sorunlarından birinin “tasarruf açığı” olduğunu artık Mısır'daki sağır sultan bile biliyor. Endüstri 4.0 aşamasını yakalayabilirsek, verimliliklerin yaratacağı kaynak tasarrufu potansiyelini, başka hiçbir önlemin yaratamayacağı da açık. Tarih, önümüze  “tasarrufun son trenini” çıkarmıştır; bu terini kaçırırsak, gerçekten büyük bir hata yapmış oluruz.

Başta siyasi irade sözcüleri ve makro-ekonomi konusunda yazan ve söz söyleme fırsatı olanları, Endüstri 4.0 aşaması yeniliklerinin yaratacağı tasarruf potansiyelini enine boyuna tartışmaya çağırıyoruz. Tarihin bu büyük fırsatının heba edilmemesi konusununda hep birlikte uyarıcı olmamız gerekiyor. Madalyonun öteki yüzünde ise iş yeri sahiplerinin de dikkatlerini,  döviz kurları, faiz oranları, borsa iniş-çıkışları kadar, Endüstri 4.0 aşamasının serbest bırakacağı sermaye ve o sermayenin yönetişimine odaklamaları gerekiyor.

Endüstri 4.0 projesi

Ülkemiz “Endüstri 4.0 aşamasını” bir proje olarak ele almalıyız: Bütün bileşenlerinin ve bağlamlarının analizi yapılmalı, bileşenlerin temin edilmesi için ulusal stratejiler tasarlanmalıdır. Rehberlikten yoksun girişimcilerimizin, geçmiş dönemlerde teknolojik uyum için gereksiz alanlara, gereksiz makine-donanımlara, işlerliği olmayan sistemlere sermaye bağladıklarını unutulmamalıyız. Bir kuruşun bile hesabını yapan bir  teşvik mekanizması oluşturulmalıyız.

Burada yazılanların her sözcüğü tartışmaya açıktır. Önerdiklerimizin eksikleri tamamlanır, yanlışları düzeltilirse bizim için fikri zenginlik kayağı olacaktır. Biz, insanların tornadan çıkma türdeş eşyalar olmadığını biliyor; çok sesliliğin, farklı yaklaşımların, değişik bakış açılarının zenginlik olduğunu düşüyor; bireysel ve toplumsal  dayatmaların yarattığı düşünce kısırlığının ülke potansiyellerini israf ettiğine inanıyoruz.