Türkiye "150 yıllık" farkı kapatacak mı?
Basına yansıyan haberlere göre Eski Alman Şansölyesi Schroeder ile Sanayi Bakanı Ergün, aynı toplantıda konuşmuşlar. Sanayi Bakanı Ergün yerli otomobilden bahsedince Schroeder, "150 yıllık farkı otuz yılda kapatamazsınız" demiş. Yani, Şansölye "otomobille fazla uğraşmayın siz bu farkı kapatamazsınız" demiş oluyor. Bir akıl daha veriyor; yan sanayiye odaklanın diyor.
Sayın Şansölye'nin hatalarından hangisinden başlasak acaba? "Fark 150 sene" hatasından mı? "Fark kapanmazda" mı? "Yan sanayi ile otomobil sanayine aynı anda odaklanılamazda" mı? …
Biz doğrularından başlayalım. Şansölye'ye şu konuda hak verelim: Eğer bir yerinden başlamazsak biz sanayici olamayacağız. Bir başka deyişle, eğer Şansölye bu tür zamanlama farklarının kapatılamayacağı konusunda haklıysa bizim otomobil geliştirmeye geç başladığımız sonucu çıkar ki bu kısmı doğru.
O halde, fark 150 sene diye başlamayalım; 50 sene sonra fark 200 seneye çıksın. 100 sene sonra da 250 seneye.
Schroeder'den alacağımız ders bir politika önerisi: geç kalmayacaksın; geç kaldıysan hemen başlayacaksın. Maalesef son bir kaç yüzyılda geç kalmada çok başarılıyız. Demek ki ileriye bakıp hangi alanlarda geç kalmamız gerektiğine bakıp şimdiden başlamamız gerekiyor. Yani Sanayi Bakanı Ergün, doğruyu yapıyor.
Gelelim yanlışlara. Dünyanın son 60 senelik tecrübesi "farkın kapatılabildiğini" gösterdi. Hem de hızlıca. En kolay akla gelen örnek Kore. Altmış sene önce değil arabası yolu bile olmayan bir ülkenin, bugün otomobil ihracında dünyada yıldız ülkeler arasında yer almasını nasıl açıklayacağız? Cevap: sanayi politikaları. Ama başarılı olanları. Zira başarısız sanayi politikalarına da örnek çok.
Tabi Kore ve diğer Doğu Asya ülkelerinden daha önceki örnekler de var. Mesela Almanya. Almanya, Japonya gibi "geç sanayileşen" ülkeler sınıflamasında ele alınıyor. Almanya'daki kamu politikaları, bankacılık sisteminin yapısı, finans kesimi ile sanayi şirketleri arasındaki çapraz hissedarlık ilişkileri Almanya'nın bir sanayi devi olmasında önemli rol oynadı. Almanya, İngiltere arasındaki "farkı" kapanmaz olarak görmedi. Politika geliştirdi.
Cambridge Üniversitesi'nden Ha-Joon Chang "yetişmek" için sanayi politikalarını ilk uygulayan ülke olarak İngiltere'yi görüyor. Chang'a göre İngiltere kendisinden daha gelişmiş tekstil sanayine sahip Hollanda'ya, bu alanda yetişmek için 15. yüzyılda hatta daha öncesinde önce bugün sanayi politikası olarak adlandırabileceğimiz ilginç koruma politikaları kullanmış. Chang'ın iki kitabı Türkçe'de Epos ve İletişim yayınlarından yayınlandı.
Almanya, savaş sanayini 19. Yüzyılda, Boeing'e karşı Airbus'ı Fransızlarla (ilk başta İngilizler de vardı) birlikte 20. yüzyılda kurarken Türkiye'nin bugün otomobildeki kaygılarından daha fazlasına sahip değil miydi?
Sanayi Bakanı doğru yolda. Sıra babayiğitlerde.