Türkiye artık savunma sanayiinde küresel aktör
Kamu ve özel sektörü ile Türkiye; kara, deniz ve hava araçları, uzay sistemleri, ağır ve hafif silahlar, radar ve elektronik harp sistemleri vb. alanlarda ürettiği yüzlerce ürünü ile savunma sanayiinde artık dünyada adından söz ettiriyor.
Ayağına giyecek çarığı bile olmayan Türk askerinin, yetersiz silah ve mühimmatla, son derece kıt imkanlara rağmen büyük kahramanlık göstererek kazandığı 30 Ağustos zaferinin 101’inci yıl dönümünde Türkiye artık dünyada savunma sanayiinde adından söz ettiren önemli bir güç haline gelmiş bulunuyor.
Büyük zaferin yıl dönümünde Türk savunma sanayii sektörü yüzlerce imalatçı firmanın faaliyet gösterdiği, yıllık bazda 12,2 milyar dolarlık katma değeri yüksek ürün üreten, 4,4 milyar dolar dolayında ihracat yapan ve 81 bin 132 kişi istihdam eden dev bir yapıya kavuşmuş bulunuyor. Sektör, ülke savunması için hayati önemdeki ileri teknoloji çalışmaları ile dikkat çekiyor.
Son yıllarda savunma sanayinde önemli atılımlar gerçekleştiren kamu ve özel sektörü ile Türkiye; kara, deniz ve hava araçları, uzay sistemleri, ağır ve hafif silahlar, radar ve elektronik harp sistemleri, muhabere ve elektronik sistemler, entegre güvenlik sistemleri gibi kategorilerde ürettiği yüzlerce ürünü ile savunma sanayiinde hem kendi kendine yetebilen bir ülke konumuna hem de uluslararası savunma sanayi alanında önemli bir aktör haline geldi.
Türk firmalarının son yıllarda uluslararası pazara sunduğu savunma sanayi ürünlerinde ciddi bir artış yaşanıyor ve önümüzdeki yıllarda savunma sanayi sektörü ülke ekonomisine ileriki yıllarda çok daha büyük katkılar sunmaya aday. Savunma sanayii aynı zamanda, giderek tüm ekonomik sektörlere vizyon sunacak, rol model konumuna geliyor.
100 küresel firmanın 4’ü Türk
Merkezi ABD’de bulunan askeri yayıncılık kuruluşu Defense News dergisi tarafından savunma satışları baz alınarak yayımlanan ve dünyanın en prestijli savunma sanayi listesi kabul edilen ‘Defense News Top 100’ listesine giren Türk savunma sanayi firmalarının 2022 yılında 3 olan sayısı 2023’te 4’e yükseldi.
Geçen yıl listenin 49’uncu sırasında yer alan ASELSAN, bu yıl 47’nciliğe yükseldi ve Türk şirketleri arasında zirvedeki yerini korudu. Geçen yıl listede 67’nci sırada yer alan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) de bu yıl önemli bir yükseliş göstererek listeye 58’inci sıradan girdi. 2022’de 86’ncı sırada bulunan ROKETSAN, 2023’te 80’inci sıraya yükseldi.
Listeye ilk kez giren Askeri Fabrika ve Tersane İşletme A.Ş. (ASFAT) ise listenin 100’üncü sırasında yer aldı. Defense News Top 100 listesindeki ilk 10 şirketin 6’sı ABD, 3’ü Çin ve biri ise Birleşik Krallık’tan. Listenin ilk 3 sırasında ABD şirketleri yer alıyor. İlk sıradaki Lockheed Martin’i, RTX ve Northrop Grumman izliyor. Aviation Industry Corporation of Industries China 4’üncü, geçen yıl listenin 3’üncü sırasında yer alan Boeing ise 5’inci sıraya geriledi.
Daha sonra sırayla General Dynamics, BAE Systems, China North Industries Group Corporation Limited, L3Harris Technologies ve China South Group Corporation geliyor. Önceki dönemlerde daha çok TSK ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ihtiyaçlarına dönük üretim yapan Türk savunma sanayii sektörünün son yıllarda küresel pazara da açıldığı ve giderek artan dış satımının Türkiye’nin toplam ihracatı içinde anlamlı bir pay almaya başladığı görülüyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre temmuz ayında 657,5 milyon dolar ihracat gerçekleştiren sektörün ilk yedi aydaki toplam ihracatı, 3 milyar 35,2 milyon dolara ulaştı. Sektör, bu performansı ile toplam ihracatta yüzde 2,4 pay aldı.
Savunma sanayii sektörünün 2012’de 1,3 milyar dolar düzeyinde bulunan yıllık ihracatı, 2022’de 4,4 milyar dolara ulaşmış, 2023 için 6 milyar dolar ihracat hedefi konmuştu. Sektörün 2012’de yüzde 0,8 düzeyinde bulunan toplam ihracattaki payı ilk kez 2014 yılında yüzde 1’i yakalamış ve düzenli artarak 2022 yılın tümünde de yüzde 1,9’a ulaşmıştı. Türk savunma ve havacılık sanayii sektörünün ihracatında ABD, Katar, BAE, Filipinler, Polonya, Ruanda, Hindistan, Burkina Faso, Senegal, Tunus, Pakistan ve İngiltere gibi ülkeler öne çıkıyor.
Türkiye’nin ihracatında insansız hava taşıtları öne çıkıyor. Türk İHA’ları ANKA, Bayraktar TB2, AKSUNGUR ve AKINCI aralarında NATO üyesi ülkelerin de bulunduğu onlarca ülkeye ihraç ediliyor. TUSAŞ, geçen yıl Filipinler’e 145,3 milyon dolar bedelli 4 adet ATAK helikopterini teslim ederek, bir ilke imza attı.
Bu arada temmuz ayında BAYKAR, Suudi Arabistan’a AKINCI Taarruzi İnsansız Hava Aracı ihracatıyla ilgili olarak 3,1 milyar dolarlık sözleşme imzaladı. Bu da Türk savunma sanayiinin şu ana kadar tek kalemde yaptığı en büyük ihracat. Önceki rekor ise ASFAT’ın 1,5 milyar dolar değerindeki Pakistan’a 4 adet MİLGEM Savaş Gemisi ihracatıydı.
12 milyar cironun yarısı
Ankara’dan Sektördeki 276 önemli imalatçı firma ve kuruluş ile 6 kümeyi çatısı altında toplayan Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği’nin (SASAD) verilerine göre, geçen yıl sektörün elde ettiği 12,2 milyar liralık cironun yüzde 49,8’ini, sayıca yaklaşık yarıyı oluşturan Ankara’da kurulu savunma sanayi firmaları, yüzde 16,2’sini İstanbul ve yüzde 3,1’ini ise İzmir’de faaliyet gösteren firmalar gerçekleştirdi.
Sektörün toplam cirosu geçen yıl yüzde 20,05, yurt dışı satış gelirleri ise 36,32 arttı. Sektörde ürün ve teknoloji geliştirme harcamalarında yüzde 25,72’lik bir artış yaşandı. Teknoloji geliştirmede göze çarpan bu sıçrama, sektörün ithalata bağlı olduğu alanlardaki kısıtlamaları azaltma yönünde önemli bir adımı oluşturuyor.
Kendi savaş gemisini yapan 10 ülkeden biri
Kendi savaş gemisini yapan dünyadaki 10 ülkeden biri olan Türkiye, ürettiği gemilerde kullanılan silah sistemlerinden radarlara, bilgi sistemlerinden elektronik harbe kadar birçok teknolojiyi de kendisi geliştiriyor. Sektör, silahlı insansız deniz, hava ve kara araçlarında yeni ürünlerle kapasitesini sürekli artırıyor; tasarımdan geliştirmeye, inovasyondan seri üretime kadar her konuda farklı bir ivme yakalamış durumda.