Turkcell'i "kaptıralım" mı?

Şirketlerin gelişmişlikleri bir ekonominin gelişmişlik ölçütlerindendir. Başarılı büyük şirketleri kurmak kolay değildir. Süreçte çoğu zaman değişik formlarda devlet destekleri söz konusudur ve bu realite Kore, Japonya için olduğu kadar ABD ve AB için de geçerlidir.

Akla en kolay gelebilecek örnek olarak yolcu uçağı piyasasını alın. Bugün, dünyada yolcu uçaklarını başlıca iki ülke üretir: ABD ve AB. Almanya ve Fransa (ve bir ölçüde İngiltere) hükümetleri yolcu uçağı sanayinin geleceğini 1960'larda fark etmiş ve devlet kontrolu ve desteğinde Boeing'e rakip olarak "Airbus Industrie" şirketini 1970'lerde kurmuşlardır. Proje, öngörülen riskleri bertaraf edip başarılı olabildiği için (İngiliz hükümeti projenin başında risklerden çekinip ayrılmış, Almanya onun yerine projeye dahil omuştu) bugün Airbus gibi bir Avrupa ürünü var.

Boeing ile Airbus'ın kardeşçe geçinip gittikleri pek söylenemez. Her iki şirket de birbirlerini Dünya Ticaret Örgütü kurallarına aykırı olarak devlet desteği almakla suçlar. Eldeki bilgilere bakılırsa her ikisi de haklıdır.

Dünya ölçeğinde şirket kurmak, hele devlet desteği olmadan ve yeni teknoloji alanlarında bunu yapmak zordur. Bu açıdan bakıldığında da bu tür şirketler kendi ekonomilerinin lokomotifleridirler. Bir taraftan yüksek katma değer üretirler. Diğer taraftan ise diğer şirketlere ve müteşebbislere rol modeli olurlar. Öte yandan, bu şirketler yurtdışındaki yatırım ve ihracatlarıyla geleneksek olmayan alanlarda ülkeye döviz kazandırırlar.

Türkiye'de bu tür şirketler oldukça azdır. Başlarında Turkcell gelir. TAV, Goldaş, diye saymaya başlarsanız iki elin parmaklarını tüketmeniz zordur.

Turkcell, 15 sene evvel kurulduğunda Türkiye'de GSM hizmeti verilmiyordu. Avrupa ve ABD'de ise GSM hizmeti verilmeye yeni başlanmıştı. Rivayete göre projeyi Türkiye'ye getiren Murat Vargı isimli yenilikçi işadamı Türkiye'deki büyük grupların hepsiyle görüşmüş iken, Çukurova Grubu hariç hiç birisi bu garip teknolojiye para yatıracak cesareti kendinde görememişti. Onları büyüten geleneksel ve "anlayabildikleri" sektörler onlara yetiyordu anlaşılan.

Çukurova Grubu 1994 yılında riski aldı ve kısa sürede bir dünya şirketi üretti. Şirket 2000 yılında hem İstanbul hem de New York borsalarında halka açıldı. Bugün 22 milyar TL'lik bir piyasa kapitalizasyonuna sahip dev bir operatör. Değişik ülkelerde operatörlere sahip Turkcell'in teknolojisi, insan kaynakları ve verdiği hizmetin kalitesiyle bir dünya şirketi.

Basına yansıyan haberlere göre, Turkcell'in yabancı ortakları olan İsveç'li Telia Sonera ve Rus Altima grupları Turkcell'de kontrolü ele geçirmek için işbirliğine gitmek üzere görüşmelere başlamışlar.

Turkcell'i "kaptıralım" mı? Unocal, Danone örneklerini hatırlatmaya gerek var mı?