Türk şirketlerinden Kuzey Afrika açılımı
Türk şirketlerinin Kuzey Afrika açılımı hızla devam ediyor. Koç Holding’le başlayan yatırım süreci, işbirlikleri ile sürüyor. Mısır ve Türkiye arasında sağlık işbirliği anlaşması imzalandı, Tunus’taki ilk önemli projelerden birine 3 Türk şirketi teklifte bulundu. Cezayir ve Libya’da enerji projeleri üstlenildi.
Arap Baharı, Suriye ve Libya’da devam eden iç savaş, Katar Ablukası, Türkiye’nin Kuzey Afrika ve Körfez ülkeleriyle olan diplomatik ilişkilerin gerilmesine neden olmuştu. Ancak son 2 yılda yapılan görüşmeler, bu coğrafyada hem siyasi hem de ticari ilişkilerin tekrar gelişmesini sağladı.
Özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır’la atılan köprüler tekrar kuruldu, bölge ile Türkiye arasında yeni anlaşmalar, yatırımlar gündeme geldi. Geçtiğimiz ay Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve beraberindeki heyetin 3 ülkeyi kapsayan 3 günlük Körfez Turu, 50 milyar dolarlık anlaşmanın da imzalanmasına sahne oldu. Körfez Bölgesi’nde bunlar olurken, Kuzey Afrika’da da yılbaşından bu yana önemli anlaşmalar ve yatırımlar gündeme geldi.
Son günlerde Mısır ile büyüyen ikili ilişkiler şu sıralar Cezayir, Libya ve Tunus’a da yansıdı. Gelin Kuzey Afrika’da Türkiye ve Türk şirketler ile ilgili yaşanan son gelişmelere bir göz atalım. İnşaattan sağlığa kadar birçok sektörü yakından ilgilendiren gelişmeleri ilk kez DÜNYA Gazetesi’nden okuyacaksınız.
Mısır ile sağlık anlaşması imzalandı
Koç Holding’in Ankara-Kahire arasında yeniden başlattığı ikili ekonomik ilişkilerin ilk ayağında Arçelik, Mısır’da 3 bin kişiye istihdam sağlaması planlanan 100 milyon dolarlık yatırımla buzdolabı tesisi kuruyor. Koç Holding’in ardından ülkede yatırımları bulunan Yeşim Tekstil, var olan 3 farklı tesisine yenisini ekleyeceğini açıkladı.
İlk kez Dünya Gazetesi’nde yazdığımız o haberde Mısır’a şu ana kadar 150 milyon dolarlık yatırım yapan Yeşim Tekstil’in, yeni fabrikasını da 70 milyon doları mal edeceğini, toplam yatırımlarını da 220 milyon dolara ulaştıracağını sizlere duyurmuştuk.
Sonrasında ise Türk deri sanayisinin önemli oyuncularından İskefe Holding'in Mısır'ın deri ve yenilebilir jelatin pazarlarına 46 milyon dolar yatırım yapacağını açıkladı. Mısır’da uzun süredir var olan bir başka şirket olan Hayat Kimya, 3 yeni tesisin müjdesini verdi.
Haberi veren Mısır Ticaret ve Sanayi Bakanı Ahmed Samir, Türk şirketi Hayat Holding’e bağlı Hayat Egypt’in hijyen ürünlerine yönelik 210 milyon dolar değerinde 3 yeni fabrikanın inşa edildiğini duyurdu. Mısır’daki son gelişme ise sağlık alanında gerçekleşti. Mısır Sağlık Otoritesi (EHA) Başkanı Ahmed ElSobky, Türk-Arap Ülkeleri İş Birliği (TÜRAP) Başkanı Sabuhi Attar ile medikal turizm alanında işbirliği yapmak üzere bir mutabakat zaptı (MoU) imzaladı.
Mutabakat Zaptı ayrıca Mısır ile Türkiye arasındaki sağlık yatırım fırsatlarının teşvik edilmesini de kapsıyor. Anlaşmanın EHA'nın medikal turizm sektöründe 29 Arap ülkesine erişmesine yardımcı olacağını belirten ElSobky, bunun Mısır, Türkiye ve Arap ülkelerindeki sağlık yatırımlarını artıracağını belirtti.
Tekfen, IC ve Nurol, Tunus’ta yarışıyor
Tunus Ekipman, Konut ve Arazi Planlama Bakanlığı, Tunus ile Bizerte'yi birbirine bağlayan 2,1 kilometrelik bir yolun yapımında ihaleye çıktı. Yaklaşık 200 milyon dolarlık projeye 13 şirket ve konsorsiyum ilgi gösterirken, 8’i ön yeterlilik aldı.
Bu şirketler arasında Türk ve Çinli firmaların yoğunluğu dikkat çekti. Tunus’un ilk büyük projesinden biri olan yol çalışmasına Çinli China Railway Major Bridge Engineering Group tek başına, Mısırlı Arab Contractors ve Çinli Poly Changda ortaklığı, China Road & Bridge Corporation/China Communications Construction Company ve İspanyol Puentes Y Calzadas Infraestructuras konsorsiyumu, Sichuan Road & Bridge Group tek başına teklifte bulunacak.
İhale Türk şirketlerinden ise Nurol, Tekfen ve IC İçtaş farklı ortaklıklarla girecek. Nurol, Fransız Eiffage ile Fransız Vinci ise Tekfen’le katılacak. IC İçtaş ise ihaleye İtalyan Cimolai ile katılacak. İhalede in yeterlilik alan diğer şirket ise Japon IHI oldu. Tunus-Bizerte viyadüğü üç bölümden oluşuyor.
Projeyi Avrupa Yatırım Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası ortak finanse ediyor. Tunus'ta havaalanı terminalleri ve limanlar hariç 3 milyar dolar değerindeki ulaştırma altyapısı projesi uygulama öncesi aşamada bekliyor.
Kalyon Cezayir’in güneşine talip
Türkiye’nin Kuzey Afrika’daki en büyük iş ortaklarından biri de Cezayir. Bu ülkedeki en büyük Türk yatırımına sahip olan Tosyalı Holding, geçen hafta Cezayir elektrik ve doğalgaz dağıtımından sorumlu kamu kurumu Sonelgaz’ın doğalgaz boru ihalesini aldı.
Holdinge ait Tosyalı Algerie üretime başladığı 2013’ten bu yana ülkenin demir-çelik ihtiyacını karşılamaya devam ediyor. Çatısı altında entegre liman dahil 11 tesis bulunan şirket, son olarak aldığı doğalgaz boru ihalesi kapsamında kilometrelerce boruyu üç ay içerisinde Sonelgaz’a teslim edecek.
Bu proje doğalgaz borusu kategorisinde Tosyalı Algerie’nin Cezayir’de tedarikini yaptığı ilk iş olarak da öne çıkıyor. Ülkede uzun süredir yatırımlarını aralıksız sürdüren Tosyalı Algerie, tüm yatırımlar tamamlandığında 8.5 milyon tona ulaşan yassı ve uzun mamul kapasiteli bir sanayi kompleksine dönüşecek.
Cezayir’de en yeni gelişme ise Türk şirketi Kalyon Holding’e ait. Cezayir kamu şirketi Sonelgaz’ın 2 GW’lık güneş enerjisi ihaleleri için ön yeterlilik kazanan firmalar belli oldu. Ülkenin değişik bölgelerinde 11 lokasyonda 15 güneş enerjisi santrali için çalışma başlatıldı. Büyüklüleri 80 MW ile 220 MW arasında olan projeler için başvuran şirketler arasında yine Çinli ve Türk yarışı var.
Çinliler China Nuclear Industry Huaxing Construction, SepcoIII Electric Power Construction, China State Construction Engineering, PowerChina, Sinohydro, China National Technical Import and Export Corp. (CNTIC), Shanxi Installation Group gibi şirketler teklifte bulundu. Teklif eden Türk şirketleri ise Kalyon Holding’e ait Kalyon Enerji, Özgün İnşaat, Aslan Yapı dikkat çekiyor.
Çalık’ın Libya yatırımını DÜNYA duyurmuştu
22 Mart 2023’te Çalık Holding’in Türkmenistan’da yaptığı sağlık yatırımları temel atma töreninde en çok konuşulan konulardan biri de Libya olmuştu. O dönem görüştüğümüz Çalık Holding Yönetim Kurulu başkanı Ahmet Çalık, enerjide Afrika’da yeni ülkelere açılacaklarını anlatmıştı. Çalık, “Senegal’de 300 MW'lık bir santral projemiz var. Libya’da önümüzdeki ay büyük bir elektrik santrali projesine başlıyoruz” demişti.
Nitekim proje önceki gün Libya Ulusal Birlik Hükümeti tarafından duyuruldu. Yükleniciliğini Çalık Enerji'nin üstlendiği 1.320 megavat kapasiteli yeni Güney Trablus Elektrik Santrali için temel atma töreni düzenlendi. Santralin temel atma töreninde konuşan Başbakan Abdulhamid Dibeybe, Çalık Enerji'nin projeyi en kısa sürede tamamlayacağını ve Güney Trablus Elektrik Santralinin inşaatının ardından ülkede elektrik kesintisi yaşanmayacağını ifade etti.
Dibeybe ayrıca, Türkiye ile Libya arasında inşaat, imar ve yatırıma dayalı ilişkiler olduğunu vurguladı. Çalık Enerji daha önce de Libya'nın Başkenti Trablus'un 100 km doğusunda, ElHums Basit Çevrim Elektrik Santralini inşa etmişti. 550 megavatlık proje Aralık 2016'da tamamlanmıştı.