Türk patronlar ABD’yi yeniden keşfediyor

ABD’de ikinci Trump dönemi başlıyor. Koç Holding’den Sabancı Grubu’na, Yıldız Holding’den Doğuş Grubu’na, Borusan Holding’den Ciner Grubu’na Türklerin ülkedeki yatırımları 10 milyar dolara ulaştı. Yenileri de yolda.

 Dünyanın gözü kulağı ay­lardır ABD’deki başkan­lık seçimlerindeydi. Do­nald Trump’ın zaferiyle sonuçla­nan seçimler, Demokrat cephede de şaşkınlık yaratırken, farkın beklenenden yüksek çıkması, se­natoda kararların artık daha ko­lay alınacağını gösteriyor.

Bu da en fazla küresel siyasetten öte, global ekonomiyi ilgilendirecek gibi görünüyor. Zira Trump’a za­feri kazandıran demokrasinin baskılanması değil, dilinden dü­şürmediği ekonomiydi. Yerel ekonomiyi güçlendirme vaadini sıklıkla belirten Trump’ın çizdi­ği rotanın ilk durağı Çin olacak. Sadece göçle gündeme gelen gü­ney sınırındaki duvarı değil, eko­nomideki korumacılık duvarını politika olarak belirleyen Trump, Çin’i kıskaca alacak adımlar ata­cak.

Bu da üretim konusunda dünyanın yeniden şekillenmesi anlamına gelecek. Bu da Türkiye başta olmak üzere Batı ile güçlü ilişkileri olan birçok üretici ülke­nin daha fazla ilgi göreceğini de gösteriyor. Gelelim seçimin Tür­kiye’ye olan etkilerine. Trump’ın zaferi Türkiye’yi dünyadan bir nebze ayrıştırdı. Türk lirası var­lıklar şimdilik olumlu tepki ver­di. Borsada da yükseliş yaşandı. Ekonomist Timothy Ash, yeni sürecin uzun vadede Türkiye le­hine olabileceğini düşünürken, çoğunluk ise olumsuz yansıyaca­ğını öngörüyor.

Önce devler gitti

Trump’ın ilk döneminde alü­minyum ve diğer metallere bir gece yarısı konulan yüksek vergi­lerin yarattığı çekince unutulma­dı. Sürecin benzer şekilde diğer sektörlere yansıması olasılığı da Türk şirketlerin rotasını ABD’ye çevirmesini tetikleyeceği ihti­mali yüksek.

ABD-Türkiye arasında 100 milyar dolarlık ticaret hacmi he­definin gölgesinde kalan yatı­rımlarda artış, birçok şirketin ABD’yle ilgili planlarını daha da derinleştirecek. Zaten Türki­ye’nin önde gelen holdinglerinin ABD’de 10 milyar dolara ulaşan bir varlığı söz konusu. Bu yılın başında Ankara’da düzenlenen Türkiye-ABD Greentech Tech Heyeti Çalışma Yemeği’nde ko­nuşan Türkiye Odalar ve Borsa­lar Birliği (TOBB) Başkanı M. Ri­fat Hisarcıklıoğlu’nun verdiği ra­kamlara göre ABD’li şirketlerin Türkiye’de 15 milyar dolarlık ya­tırımı bulunurken, Türk şirket­lerinin de ABD’de 9.7 milyar do­larlık yatırım yapmış durumda. Buna inşaat sektöründeki yatı­rımları eklediğimizde rakam 13- 14 milyar dolara ulaşıyor.

ABD’de yatırım yapan Türk şirketler ara­sında ekonomiye yön veren dev­lerin olması dikkat çekici. Bun­lar arasında Koç Holding, Saban­cı Grubu, Yıldız Holding, Ciner Holding, Borusan gibi Türki­ye’nin en güçlü grupları var. Bir de New Mexico’da 42 milyon do­larlık yatırıma imza atan Aba­lıoğlu, Kuzey Karolina’da tesis kurmayı planlayan Erdemoğlu, Tennessee’de 20 milyon dolarlık etiket fabrikasına imza atan Kor­sini, 2009’da Atalanta’da fabrika kuran Sarkuysan, Güney Karoli­na’da 370 milyon dolarlık batar­ya fabrikası kuran Pomega-Kont­rolmatik gibi yıldızı parlayan şir­ketleri ekleyin…

Gayrimenkul en fazla ilgi gören sektör

Sabancı Ailesi’nin üyesi De­mir Sabancı’ya ait Sedesco ve Ali Sabancı’nın yönettiği Esas Gay­rimenkul’ün ABD’de milyonlar­ca dolarlık yatırımları biliniyor. Bilgili Grubu’ndan, Okan Hol­ding’e Süzer Grubu’ndan, Do­ğuş Grubu’na Bayraktarlar Hol­ding’den, Ant Yapı’ya kadar bir­çok Türk gayrimenkul şirketinin ABD’de yatırım yaptığı, 3-4 mil­yar dolarlık büyüklüğe sahip dev projelere imza attığını geçti­ğimiz yıl DÜNYA Gazetesi’nden sizlere duyurmuştuk. Üretimde de son 5 yılda benzer bir açılım söz konusu. Gelin, o yatırımlar arasında en önemli 5’ini incele­yelim.

Florida’nın en köklü tersanesi Koç Holding'in oldu

ABD’de ilk dikkat çeken atılı­mı Koç Holding yaptı. ABD’nin en eski lüks yat üreticilerinden biri olan Miami’deki mega yat üreti­cisi Merrill – Stevens’in müşteri­leri arasında Trump Ailesi’nin de olduğunu hatırlatalım.

Yıldız’dan 130 milyon dolarlık satın alma

2013'te Koç ile ABD’de bir başka önemli Türk yatırımı da­ha yaşandı. 2008 yılında Godi­va’yı alarak çikolata dünyasın­da büyük bir atılım gerçekleşti­ren Yıldız Holding, bu alımdan 5 yıl sonra rotasını ABD’ye çevir­di. ABD’de 1898'de kurulan çi­kolata üreticisi DeMet’s Candy Company, 221 milyon dolara Yıl­dız Holding bünyesine katıldı. ABD’de Pennslyvania -Mohn­ton’da ve New York-Big Flats’de bulunan iki fabrikasında üretim yapan DeMet’s’in 2012 yılsonu itibarıyla satışları yaklaşık 130 milyon dolar tutarında gerçekle­şen bir dev olarak biliniyor. Ayrı­ca Yıldız Holding, ABD’de ayrıca Godiva markasını büyütüyor.

Borusan önce yatırım yaptı

2014'te ise ABD’ye o dönemli ortağı Alman Mannessmann ile adım atan Borusan, Houston’a 150 milyon dolarlık yatırım ka­rarı aldı. Burada boru üretimi yapan Borusan, geçen yıl de bu yatırıma Florida ve Alabama’da faaliyet gösteren Berg Pipe’ı ek­ledi. Borusan’ın Berg alımı da 162 milyon dolarlık bir işlemdi. Gerçekleşen toplam yatırımlar­la ABD’deki tesis sayısını 4’e çı­karan Borusan, toplam üretim kapasitesi 1 milyon tona, ABD ci­rosu ise yaklaşık 1 milyar dolara ulaştırmayı planlıyor.

Ciner, Şişecam’la 4 milyar dolar daha yatıracak

2015'te, dünyanın en büyük soda külü üreticilerinden olan Koreli OCI Company’nin Kuzey Amerika’daki iştiraki olan OCI Resources LP şirketinin yüzde 75 hissesini alarak ABD’ye güç­lü adımla giren Ciner Grubu, ül­kedeki en büyük Türk yatırım­cısı oldu. Yatırımlarını WE So­da şemsiyesi altında toplayan Ciner, bu varlığı da geçmiş yıl­larda 5 milyar dolara satmak için yabancılarla masaya oturmuştu. Ciner’in ABD’deki iş ortağı ise Şişecam Grubu. 2019’da ABD’ye giren Şişecam, 2021 yılı ve ön­cesindeki alımlarla payını yüz­de 60’a çıkardı. Her iki ortak, 3 yıl önce yaklaşık 4 milyar dolarlık soda külü yatırımını hayata geçi­receklerini açıklamıştı.