Türk Lirası’ndaki yıpranma tüm hesapları bozmaya devam ediyor!
Son üç ay içinde Türk Lirasının değerinde yaşanan yıpranma ve fiyat oynaklıklarındaki artış, geleceğe yönelik beklentileri olumsuzlaştırmaya devam ediyor. Durum böyle olunca güvensizlik artmaya devam ediyor, gelişmeleri kontrol altına almaya yönelik müdahaleler etkisiz kalıyor; bu sıkıntının geçici olacağını varsayanların sayısı ise hızla azalıyor. Geride bıraktığımız son bir haftada, dolar kurundaki yükseliş yüzde 3.20 düzeyine ulaşmış; son bir aydaki yıpranma yüzde 7,40 ve üç aylık olanı ise yüzde 19,40 seviyelerini aşmış. Değer kaybının giderek hızlandığı ve oynaklığın arttığı dikkat çekiyor; riskten kaçınma eğilimindeki yönü kalıcı olarak değiştirmenin yolu bulunamamış gibi görünüyor. Ön plana çıkarılan köpük teşhisinin gerçekçi olmadığı yönündeki kanaat güçleniyor.
Herkes neden böyle olduğunu anlamaya çalışıyor; fakat ön plana çıkarılan söylemler kimseyi rahatlatamıyor. İyimser yaklaşımlar kimseyi tatmin edemiyor, gerçekçi olanlar ise huzur bırakmıyor! Olumsuz eğilimler güçlenmeye ve beklentiler olumsuzlaşmaya devam ediyor.
Küresel gelişmeler ve koşullardaki değişimler, gelişen ekonomilere bakış açısını olumsuzlaştırıyor. Merkez Bankalarının etkisizleşmesi, tüm paraların faizlerinde yükseliş olacağına ilişkin beklentilerin güçlenmesi, korumacı önlemler konusundaki genel tavrın değişmeye başlaması türünden bir dizi faktör ciddi belirsizlikler yaratıyor; güçlenen riskten kaçınma eğilimi öncelikle döviz piyasalarını hareketlendiriyor. Bu tablo gelişen ekonomileri zorluyor ve dikkatlerin kambiyo rejimlerine çevrilmesine sebep oluyor. Oluşan kısır döngü kendi kendini besleyerek güçleniyor.
Geride bıraktığımız hafta boyunca ön plana çıkan küresel gelişmeler, beklentilerin düzeleceği yönünde değildi. Çin’de sermaye çıkışlarını azaltmayı hedefleyen yeni uygulamalar, gelişen ekonomilere yönelik bakışı biraz daha olumsuzlaştırdı. Gelişen ülkelerdeki satın alma müdürleri endekslerinin tahmin edilenden yüksek çıkması ve ABD istihdam verileri ise, hem faiz yükseliş beklentilerini güçlendirdi ve hem de korumacı endişelerin güçlenmesine sebep oldu. Yeni ABD Başkanının görevi devralması ile birlikte olumsuzlukların azalacağını umanları kısmen hayal kırıklığına uğrattı!
Küresel gelişmeler, Türk Lirasındaki yüksek oranlı yıpranmayı açıklamak için yetersiz kalıyor. İçerideki ağırlaşmış sorunların ve öncelikler ile ekonomi politikası uygulamaları konularındaki tercihlerinde belirleyici olduğunu dikkate almak gerekiyor. Eğer durum böyle olmasa idi, son üç ayda Meksika parasındaki yıpranmanın kabaca iki katına katlanmak durumunda kalmayabilirdik!
Ekonomi cephesinde kalıcı çözüm bekleyen çok ciddi sorunlarımız var. Günü kurtarma ve beklentilerin olumsuzlaşmasını önleme pahasına, çok enerji harcadık ve kullanılabilir olanakları tükettik. Dış politika konusundaki belirsizlikler büyümeye devam ediyor, terör konusunun da bu durum ile bağlantılı olabileceğini hesaba katmak gerekiyor; bazı ilişkileri düzeltmeye ve kendi çıkarlarımızı korumaya çalışırken diğerlerinin bozulmasını önlemekte zorlanıyor ve çıkar çatışmalarının orasında kalarak yıpranmamayı beceremiyoruz. Rejim değişikliği yönündeki zorlamalar ise kırılganlık algılarını güçlendiriyor, kutuplaşmayı besliyor ve içerideki potansiyelin kullanılabilmesini engelliyor. Yapısal reform masalları ise artık kimseyi gıdıklamıyor. Bu süreçte güçlenmeye devam eden durgunlaşma eğilimini düşük faiz zorlaması ile aşmaya çalışmak ise, hem Türk Lirasını zayıflatıyor hem de beklentileri iyice yıpratarak gelişenler arasında bile olumsuz yönde ayrışmamıza sebep oluyor. Sistemik risk algısının güçlenmesi önlenemiyor!
Türk Lirasının değerinde yaşanan yıpranma ve buna bağlı olarak beklentilerin olumsuzlaşması, iş dünyası ve insanlarımızı farklı öncelikler lehine ayrıştırarak başlarının çaresine bakmak zorunda bırakıyor. Belirsizlik, gerginlik ve kırılganlık yönündeki olumsuz algılar belirleyici olmaya devam ediyor. Dolar kurunun yükselişi ve ortalama kur tahminlerinin sürekli olarak değişmesi, başkaca bir anlam taşımıyor.