Türk dizilerinin süresi neden kısalmıyor?
Bu sorunun cevabına geçmeden önce Türk halkının ilk günlerden itibaren ilgiyle izlediği dizilerin yayınlandığı en eski platform olan Türk televizyon kanallarının gelişimine bir göz atmak uygun olacaktır.
Türkiye’nin ilk televizyon kanalı bir devlet kanalı olan TRT’ 1 dir. TRT 1, 1968 yılında kurulmuştur.
1968’de yayına başlayan TRT 1’den başka 1989’da TRT 3 ve 1990’da TRT 4’ün yayın hayatına girmesininn akabinde özel televizyon kanalları peş peşe açılmaya başladı. Böylelikle TRT’lerden sonra televizyon kanal sayıları gitgide artış gösterdi.
***
Dizi Sektörü
TRT’ 1’deki ilk dizi “Kaynanalar”, 19 Mayıs 74’te yayına girmiştir. Dizinin 1987’l8 yıllarda yayınlanan bölümlerinin süresi, TRT arşivine göre 45-50 dakika civarında idi.
Süreç içerisinde gerek TRT’de gerek özel televizyon kanallarında haber programları, spor ve kültür programlarıyla beraber eğlence programlarının yanında diziler de gerek konu, senaryo, nitelik gibi birçok bakımdan gerekse nicelik bakımından çeşitlendi.
Bu değişim rüzgârı ile beraber revaçta olan sinema sektörü ve tiyatro kültürü, yerini dizi sektörüne kaptırmaya başladı.
Dolaylı olarak tiyatro ve sinema oyuncuları artık daha sık olarak dizi mecralarında boy gösterir oldu.
Televizyon dünyasındaki tüm bu gelişmeler ve değişmelerle artık “dizi sektörü” oluşmaya başladı. Artık dizi oyuncusu, dizi izleyicisi, dizi yapımcısı, dizi müziği, dizi süresi gibi yeni söylemler hayatımıza girdi.
Evet dizi yapılır eğer izlenirse devamı gelir dolayısıyla ana etken izlenirliktir ve bu noktada diziyi izlenir kılan unsurlar gündeme gelir. Bu unsurlardan biri de esasında dizilerin süresidir.
Yukarıda ifade ettiğimiz üzere ülkemizdeki ilk dizi 45-50 dakika 2000’li yılların başında dizi süreleri ortalama 50 dk cvarıydı. Peki şimdi ne ne oldu da dizi süreleri bölüm başına 2-3 saate çıktı.
Sektör içinden birine sorulsa ilk vereceği cevap Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun televizyon kanallarına reklam yayınlatma hakkını 60 dk sürede 12 dk reklam ile sınırlaması diyebilir. Böylelikle dizi süreleri uzuyor reklam gelirleri artarak oluşan maliyetleri azaltıyor. Doğru. Peki tek neden bu mudur?
***
Dizi Süreleri Neden Arttı?
Eskiden televzyon kanallarında nasıl 50 dk sırada yayınlanabiliyordu da şimdi yayınlanamıyor?
2000’l8 yılların başındaki prodüksiyon ekibinde çalışan insanların sayısı 100-150 ise şu an bir dizi ekibinde çalışan kişi sayısı ortalama 250-300 civarında.
Eskiden sınırlı sayıda platolarda çekilen diziler artık küçük bir kasabayı andıran platolarda çekilme imkanlarına sahip.
Eskiden diziler arasındaki rekabet sınırlı iken şu an televizyon dizileri arasında digital vb. her ortamda büyük bir rekabet var.
Böylelikle yapımcılar reklamlardan kazandıkları paraları mecburen bu rekabette öne çıkmak için sosyal mecralar gibi blrçok yerde reklam vermeye yöneldi.
Nitekim her ne kadar dijitalde çok başarılı projelere imza atılsa da televizyon kanallarında akşam kuşağında 50 dk’lık dizilerin yayınlanması şu an için çok mümkün değil. Ayrıca televizyon kanallarına uygulanan reklam sınırlaması daha gevşek hale getirilse dahi bu mümkün değil. Çünkü bir dizi yerine üç dizi yayınlanması, oyuncu ve prodüksiyon maliyetlerini büyük oranda azaltmayacağı için oluşan bu yükü yapım şirketlerinin kaldırması mümkün olmayacaktır.
Her ne kadar iki taraflı eleştiriler olsa da Türk dizilerinin İstanbul Ticaret Odası raporlarına göre 2008 yılındaki 8hracat oranı 10 milyon dolar iken 2019 yılında 500 milyon dolar, 2022 yılında bu tutar 600 milyon dolar düzeyine ulaştı. Türk dizilerinin bu büyük başarısını göz ardı etmemek gerekir.
Sevgilerle..