Turizm Payı, beyanı ve ödemesi

15 Ağustos 2019 tarihli DÜMYA gazetesinde yayımlanan “Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı ve Turizm Payı” başlıklı yazımızda 7183 sayılı Kanun’la kurulan “Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı” ve anılan kanunla turizm ile ilgili özel sektörde faaliyette bulunan kişi ve kurumlardan alınması öngörülen “turizm payı”na ilişkin açıklamalarda bulunulmuştu.
Anılan yazımızda, Turizm Payı uygulamasıyla ilgili usul ve esasların Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınmak suretiyle, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirleneceği de belirtilmişti. Henüz bu yönetmelik yayımlanmamıştır, Ancak, konuya ilişkin olarak anılan yasada yer alan, turizm payının beyanı, ödemesi vb. hususları belirleme yetkisine dayanılarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan tebliğ taslağı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sitesinde yer almıştır. Anılan Tebliğ taslağındaki düzenlemeler de dikkate alınarak, turizm payı ve bunun beyanına, ödemesine ilişkin açıklamalarımız aşağıdaki gibi güncellenmiştir.

Anılan yasanın 6’ncı maddesinde hükmedildiği üzere Turizm Payı; aşağıda sayılan ticari işletmelerin yatırımcısı veya işletmecisi olan gerçek veya tüzel kişilerin bu işletmelerdeki faaliyetleri sonucunda, 1 Ekim 2019 tarihinden itibaren, elde ettikleri net satış ve kira gelirlerinin toplamı üzerinden;

a) Bileşik tesisler (Bakanlık tarafından düzenlenen kısmi turizm işletmesi veya turizm işletmesi belgesiyle faaliyette bulunan turizm kentleri, turizm kompleksleri ve tatil merkezleri) ile konaklama tesislerinden (Bakanlık tarafından düzenlenen kısmi turizm işletmesi veya turizm işletmesi belgesiyle ya da ilgili kurum veya kuruluş tarafından düzenlenen iş yeri açma ve çalışma ruhsatıyla faaliyet gösteren oteller, tatil köyleri, butik oteller, konaklama içeren özel tesisler, moteller, hosteller, pansiyonlar, apart oteller ve konaklama içeren kırsal turizm tesisleri (dağ evi, köy evi, çiftlik evi, yayla evi ve oberj) ile kampinglerden) binde yedi buçuk,

b) Bakanlıktan belgeli yeme-içme ve eğlence tesislerinden (Bakanlıktan kısmi turizm işletmesi belgesi ve turizm işletmesi belgesi alan müstakil 1. ve 2. sınıf lokantalar, lüks lokanta, özel yeme-içme tesisleri, gastronomi tesisleri, müstakil eğlence yerleri, bar, kafeterya, eğlence merkezleri ve günübirlik tesis işletmelerinden) binde yedi buçuk,

c) Deniz turizmi tesisleri (Deniz turizmi araçlarına güvenli bağlama, karaya çekme, bakım, onarım hizmetleri, yolculara yeme, içme, dinlenme gibi hizmetleri sunan kruvaziyer gemi limanı, yat limanı, çekek yeri, rıhtım ve iskele gibi turizm tesisleri) ile Bakanlıktan belgeli deniz turizmi araçlarından (Bakanlıktan turizm işletmesi belgesi alan gerçek ve tüzel kişilere ait ticari yatlar, kruvaziyer gemiler, günübirlik gezi tekneleri, dalabilir deniz turizmi araçları, yüzer deniz turizmi araçları, özel deniz turizmi araçları, turizm amaçlı su altı ve su üstü faaliyet araçları ile diğer deniz turizmi araçlarından) binde yedi buçuk,

ç) Seyahat acentalarından (1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu kapsamında Bakanlıktan seyahat acentası belgesi alan işletmelerinden) (münferit uçak bileti satışları hariç) on binde yedi buçuk,

d) Havayolu işletmelerinden (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden alınan işletme ruhsatı ile taşımacılık faaliyetlerinde bulunan havayolu işletmelerinden- balon, hava taksi gibi işletmeler dâhil) (ticari yolcu taşımacılığı faaliyetlerinden) on binde yedi buçuk (burada sadece ticari yolcu taşımacılığından elde edilen net satış hasılatı tuizm payına tabi olup, yük taşımacılığından elde edilenler üzerinden ise turizm payı olmayacaktır),

e) Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından işletilenler hariç olmak üzere havalimanı (havaalanı işletiminden sorumlu olan ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından ruhsatlandırılan kuruluşlar) ve terminal işletmelerinden (Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından inşa edilerek sonradan gerçek veya tüzel kişilere kiraya verilmek suretiyle işlettirilen ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından ruhsatlandırılan terminal işletmelerinden) binde iki,
oranında alınacaktır.

Kış, termal, sağlık, kırsal ve nitelikli spor turizmi gibi bakanlık tarafından teşvik edilmesi uygun görülen turizm türlerinde faaliyet gösteren tesisler için bu oranlar yüzde elli indirimli olarak uygulanacaktır.

Aynı bünyede yukarıda sayılan faaliyetlerden birden fazlası varsa, her bir faaliyet için yukarıda öngörülen oranlar ayrı ayrı uygulanacak ve bulunacak turizm payı topluca, birlikte beyan edilecektir.

Net Satışlar terimi; turizm payı ödeme yükümlülüğü bulunanların bu payın hesabında dikkate alınacak işletmelerindeki esas faaliyetleri çerçevesinde

- satılan mal ya da hizmetler karşılığında aldıkları veya tahakkuk ettirdikleri toplam değerler ile
- bunlarla ilgili sübvansiyonlar,
- satış tarihindeki vade farkları,
- ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları

gibi hasılat kalemlerine ait değerler toplamından, satış iskontoları ve iadeleri ile bu satışlar ile ilgili diğer indirimlerin düşülmesi sonucu bulunan tutarı ifade etmektedir.
Kira geliri terimi ise; turizm payı beyan ve ödeme mükellefiyeti kapsamında kalan işletmelerin işletmecisi tarafından üçüncü kişilere kiraya verilen alt ünitelerden elde edilen kira gelirini ifade etmektedir.

Turizm Payı’nın beyanı ve ödenmesi

Anılan Yasa’nın 6’ncı maddesinde yer aldığı üzere, Turizm Payı; Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre vergi mükellefinin tabi olduğu vergilendirme dönemini takip eden ayın yirmi dördüncü günü sonuna kadar ilgililerin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine, (gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar tarafından ise Gelir İdaresi Başkanlığı’nca belirlenecek vergi dairesine) beyan edilerek aynı ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ödenecekti. Başka bir deyişle; katma değer vergisini aylık olarak beyan etmekte olan yukarıda sayılan gerçek ve tüzel kişiler 1 Ekim 2019 tarihinden itibaren elde edecekleri net satış ve kira gelirlerinin toplamını, aylık olarak, izleyen ayın yirmi dördüncü günü sonuna kadar, gelir ve kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine beyan edeceklerdi. Ancak, anılan tebliğ taslağında turizm payının beyan ve ödemesine ilişkin farklı düzenleme öngörülmüştür. Buna göre;

- Turizm Payı Beyannamesi’nin elektronik ortamda beyan edilmesi zorunlu olacaktır. Dolayısıyla, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olsun veya olmasın 7183 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinde belirtilen ticari işletmelerin yatırımcısı veya işletmecisi olan gerçek veya tüzel kişiler Turizm Payı Beyannamelerini elektronik ortamda göndermek zorundadırlar. (Beyanname gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine, gelir veya kurumlar vergisinden mükellefiyeti bulunmayan gerçek kişiler tarafından ise yerleşim yeri adresinin bulunduğu, gerçek kişiler dışında kalanlar tarafından ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu yer vergi dairesine verilecektir.)

- 7183 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’na vermiş olduğu yetkiye dayanılarak beyan dönemleri;

a) Kurumlar vergisi mükellefleri için aylık,
b) Diğerleri için üç aylık (Ocak-Şubat-Mart, Nisan-Mayıs-Haziran, Temmuz-Ağustos-Eylül, Ekim-Kasım-Aralık),
olarak belirlenmiştir.

- Turizm payının beyan süresi, beyan dönemini takip eden ayın son günü olacaktır. Dolayısıyla, Turizm Payı Beyannamesinin, beyan dönemini takip eden ayın son günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir. (Örneğin; Turizm Payı Beyannamesini aylık dönemler hâlinde beyan etme zorunluluğu getirilen kurumlar vergisi mükelleflerinin Ekim / 2019 dönemine ilişkin olarak verecekleri ilk beyannamelerini beyan dönemini takip eden ayın son günü olan 30/11/2019 tarihinin resmi tatil gününe denk gelmesi nedeniyle 2/12/2019 günü (resmi tatili takip eden ilk iş günü) saat 23.59’a kadar elektronik ortamda beyan etmeleri gerekmektedir. Turizm Payı Beyannamesini üç aylık dönemler hâlinde beyan etme zorunluluğu getirilen mükelleflerin Ekim-Kasım-Aralık / 2019 dönemine ilişkin olarak verecekleri ilk beyannamelerini 31/1/2020 günü saat 23.59’a kadar elektronik ortamda beyan etmeleri gerekmektedir.)

- Beyan edilen turizm payının aynı süre içerisinde (beyan dönemini takip eden ayın son günü saat 23.59’a kadar) ödenmesi gerekmektedir.

- Turizm Payı Beyannamesi’ni vermekle yükümlü olanlar, beyan dönemi içerisinde net satışı ve kira geliri bulunmasa dahi Turizm Payı Beyannamesini vermekle yükümlüdürler. Bu durumda beyannamenin “Beyan edilecek turizm payı bulunmamaktadır” seçeneği işaretlenerek gönderilmesi gerekmektedir.

- Turizm Payı Beyannamesi vermekle yükümlü olanların ilk beyanname gönderilmeden önce turizm payı mükellefiyetinin tesis işlemlerinin yapılması için Gelir İdaresi Başkanlığının İnteraktif Vergi Dairesi (https://ivd.gib.gov.tr/) sistemi üzerinden elektronik ortamda başvuru yapmaları ya da dilekçe ile yetkili vergi dairesine müracaat etmeleri veya dilekçelerini kayıtlı posta (Taahhütlü, Acele Posta Servisi (APS) vb.) ile göndermeleri gerekmektedir.

- Turizm Payı Beyannamesi https://ebeyanname.gib.gov.tr/internet adresinden görüntülenebilecektir.

Diğer hususlar

Vergi dairesi tarafından turizm payının beyan, tarh, tahakkuk ve tahsili ile red ve iadesinde; Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Ödenen turizm payı, kurumlar vergisi ve gelir vergisi mükellefleri tarafından matraha esas kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.

Turizm Payı’nın uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek hukuki ihtilafların çözümünde vergi mahkemeleri yetkili olacaktır.

Yukarıda açıklanan turizm payına ilişkin düzenlemede, turizm payının üzerinden hesaplanacağı tutar; anılan faaliyetlerden elde edilecek net satış hasılatı ve kira gelirlerinin toplamı olarak öngörüldüğü, başka bir deyişle; ciro üzerinden hesaplanacağı için, turizm payını ödeyecek kişi ya da kurumların kar ya da zarar etmiş olmalarının önemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, zarar olsa dahi turizm payı ödenmek zorunda kalınacaktır.

Keza, seyahat acentalarında oran daha düşük olarak belirlenmiş olsa da, net satış hasılatı içine, yansıtılan konaklama, yeme-içme vb. giderler de dahil olursa, bunları da içeren tutar üzerinden turizm payı hesaplanacaktır.