Turizm gelirleri cari açığı ne kadar karşılayabiliyor?

Ekonomilerde atardamar ödemeler dengesidir. Bu denge, cari açık ya da fazlanın finansman ya da rezervlerle kurduğu bir dengedir. Ülkeleri besleyen kan buralarda dolaşır. İhracatla ithalat mal dengesinde, turizmle lojistik hizmet dengesinde, yatırımla kamu gelir giderleri cari transferlerde bir araya gelir. Önce finanse ediyor, sonra cari açık veriyoruz. Tıpkı önce mortgage kredisini alıp, sonra evi aldığımız gibi.
…...
Tablo. Cari işlemler dengesinde açıklar ve fazlalar

Tasarruflarımız yetersiz, küresel rekabette elimiz zayıf sonuç; küresel arenada cari açıkçı ülkelerdeniz. Yani cari açığımız ve net hata noksanımız, finansman kaynaklarımız ve rezervlerimizle dengeleniyor. 2016’nın son çeyreğiyle 2017’nin son çeyreği arasındaki dönemin finansman eğilimi; azalan doğrudan yatırım, artan portföy ve bankalar sendikasyon fon kaynağıydı. Son 7 aydır, fon kaynağı olarak portföy ve bankalar sendikasyon yatırımı da kullanılmıyor. Cari açığımızın merhemi; ya kaynağı belirli olmayan “net hata noksan” kalemi ya da rezervler oluyor.

Turizm gelirlerimizdeki fazlalar ne kadar açığımızı karşılar?

İlk 3 aylık dönem toplamında turizmden topladığımız paralar ne kadar dış ticaret açığımızla cari transferimizi kapatabilir? Turizm geliri çok yüksek mevsimsellik içermektedir. Kış turizmi, sağlık turizmi gibi faktörlerin desteğiyle, 4 mevsim turizmi yaşama çalışmaları işe yaradı. Yine de 3'üncü ve 4'üncü çeyrek turizm satışları zirvededir. Ancak bu dönemlerde dış ticaret ve transfer açıkları da artar. Açıklarla fazlaların oranlarıysa hemen hemen korunur. Çünkü amortisman avantajları, yılsonu hedef dinamizmleri şirketlerin ithalatlarını 3'üncü ve 4'üncü çeyreğe yığar.

Şimdi bakalım 2018’in ilk üç ay toplamında ne olmuş?

Bu yılın ilk 3 ayında mal dengemiz (ihracat ithalat farkı) -8,663 milyon dolar açık vermiş. Net turizm ve diğer hizmetler dengemizse +1,225 milyon dolar fazla vermiş. Yatırım kaynaklı gelir–gider dengemizse -571 milyon dolar açık vermiş. Mal ve yatırım kaynaklı açıklarımız toplamda -9,234 milyon dolar olurken, net turizm ve diğer hizmetler girişimiz +1,225 milyon dolar %13.26 ile sınırlı giriş yer almaktadır. Geçen yıl, fazlaların cari açığı karşılama oranı %21, bu yıl %15. Özetlersek, bu yılın sonunda 60 milyar dolara yaklaşan bir cari açık kaçınılmaz. Bunu destekleyen bir dış konjontür de bulunuyor. Borçlanma maliyetleri artarken, gelişmekte olan ülkelere olan ilgi zayıflıyor.

Kur üzerindeki baskılar ve piyasa faizlerinde yükselme eğimi, çarkların dönmesini zorlaştırıyor. Eflatun, düşünmek ruhun kendisiyle konuşmasıdır der. Biz de düşünelim, iyi olsun.