Tünelin ucundaki ışığa aldanmayın

Geçen hafta boyunca yaşanan gelişmeler, derin bir krize sürüklenmiş olan Türkiye ekonomisi için tünelin ucundaki ışığın göründüğü umudunu yarattı kimilerinde. ABD dolarının Pazartesi günü 6 liranın altında işlem görmesi de bunun bir işareti olarak algılandı. Ancak bu mutluluk tablosu, derecelendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye’deki bankaların notunu düşüren açıklamasıyla gölgelendi. Dün sabah saatlerinde Dolar yeniden 6 liranın üzerine tırmandı, borsa düşüşle açıldı. Bugün açıklanacak olan enflasyon verilerinin de bize acı gerçeği hatırlatması kaçınılmaz görünüyor.

Bütün bunlar yaşanırken Türkiye’de ekonomiyle ilgili tartışmalar öncelikle “IMF mi daha hain, McKinsey mi daha tehlikeli?”, sorusuna odaklandı. Bu tartışmanın vardığı noktalar, Türkiye’deki algı oluşturma operasyonlarının ne kadar etkili ve yanıltıcı olduğunu gösteriyor. Halen yaşamakta olduğumuz derin krizin, ekonomi tıkırında giderken Ağustos ayında gerçekleşen “ABD saldırısı” nedeniyle çıktığına inandırılanların, McKinsey’in IMF’den daha tehlikeli bir ABD kuruluşu olduğuna ve Türkiye’yi yeni bir Düyunu Umumiye çıkmazına mahkum edeceğine inandırılması da mümkündür diye düşünüldü her halde. İktidarın sıkça kullandığı silahı muhalefet de kullanabilirdi pek ala.

Dönelim konumuza. Tünelin ucunda bir ışık göründüyse bu ışığa odaklanmak ama uzun bir tünelin henüz başında bulunduğumuzu da unutmamak zorundayız. Bizi bu krize sürükleyen hataları tekrarlama ve bazı olumlu gelişmelere bakarak “tamam, işte bu krizi de atlatıyoruz”, deme lüksüne sahip değiliz.

Türkiye bu krize, dış ödemeler dengesi cari açığının hızla büyümesi ve Türk lirasından kaçış nedeniyle daha da büyüyen bu açığın finansmanında sorun yaşanması nedeniyle girdi. Türk lirası bu yıl yüzde 40 dolayında değer kaybetti. Sorunun çözümü ise Türkiye’yi yeniden sermaye çekecek ülke konumuna getirmekten geçiyor. Bu hedefe yönelik olarak atılan adımları ve tünelin ucundaki ışık umudunu doğuran gelişmeleri satırbaşlarıyla hatırlayalım.

TC Merkez Bankası’nın 625 baz puanlık faiz artışı hamlesi ve bundan böyle bağımsız davranacağı söylemi bir ölçüde etkili oldu.

Yeni Ekonomik Program’ın olabildiğince gerçekçi hedefler içermesi ve cari açığın kapanmasına öncelik vermesi olumlu havayı destekledi.

ABD ve Almanya ile ilişkilerde daha uyumlu bir çizgiye girilmesi olasılığı artmış gibi göründü ve bu da piyasalarca olumlu karşılandı. Yabancı firmaların temsilcileriyle yapılan temaslarda piyasa kurallarına bağlı kalınacağının vurgulanması da buna katkıda bulundu.

Türk bankalarının bu yıl son çeyreğine yığılmış olan, uluslararası bankaların sendikasyon kredilerini yenileme sınavlarının ilkinde Akbank’ın yükselen maliyetle de olsa kredinin büyük bölümünü yenileme olanağını bulması da olumlu bir başlangıç olarak algılandı.

Işığa güvenmek neden zor?

Evet, bunlar kuşkusuz olumlu gelişmeler ancak piyasalarda büyük güven kaybına uğrayan bir ülkenin bu güveni yeniden kazanması ve kafalardaki soru işaretlerini gidermesi hiç de kolay olmuyor.

Tünelin ucundaki ışığın görüldüğü izleniminin doğduğu ortamda Fitch rating tarafından yapılan açıklamada şöyle bir ifade yer alıyor: “Hükümetin ortaya koyduğu politika çerçevesindeki potansiyel belirsizlikler ve Türkiye’nin dış finansman ihtiyacının büyüklüğü, finansal istikrarsızlık riskinin yüksek kalmasına neden oluyor.”

Bunu yalnızca bir rating kuruluşunun değerlendirmesi olarak görmemek gerekir. Türk bankalarının önündeki sendikasyon yenileme sınavları bu bakımdan büyük önem taşıyor. İlk sınavı veren Akbank’ın başarısına gölge düşürmek istemem ama bu başarının kolay elde edilmediğini ve önceki sendikasyonda yer alan bazı önemli ABD bankalarının yenilenen sendikasyona katılmaması üzerinde durulması gereken bir ayrıntı bence. .

Türkiye bu konumdayken TCMerkez Bankası’nın, Yeni Ekonomik Programı uygulayanların ve Batı’ya karşı davranış biçimini belirleyenlerin, dış dünyadaki ve piyasalardaki risk algısını olumsuz etkileyecek yeni adımlar atmaması ve irkiltici beyanlarda bulunmaması büyük önem taşıyor. Bu yönde atılacak adımlar tünelin ucundaki ışığı hemen söndürebilir.