Tüm yönleriyle otomatik katılıma dayanan BES (1)
Uzun zamandır kamuoyuna yansıyan bilgiler çerçevesinde tartışılmakta olan otomatik katılıma dayanan BES’in ayrıntıları Bakanlar Kurulu tarafından 01.08.2016 tarihinde TBMM’ye sunulan ‘’Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’’ ile büyük ölçüde netleşmiştir.
Doğal olarak önümüzdeki günlerde TBMM’deki görüşmeler sırasında tasarıda bazı hususlarda değişiklik olabilecek ise de, makalemizde tasarıdaki mevcut düzenlemeler çerçevesinde çalışanların ve işverenlerin merak ettikleri hususlar cevaplandırılacaktır.
Zorunlu BES uygulamasıyla ne amaçlanıyor?
Ülkemizdeki tasarruf oranları, (yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi) dünyadaki tasarruf oranlarına göre çok düşük seviyededir. Zorunlu BES uygulaması ile yurtiçi tasarruf oranının arttırılması ve çalışanların çalışma döneminde sahip oldukları refah seviyesinin emeklilik döneminde de korunması ve son düzenlemelerle kamu sosyal güvenlik sistemi tarafından bağlanacak olan düşük oranlı emekli maaşlarından olumsuz yönde etkilenmemeleri için emekliliğe yönelik olarak çalışanların bireysel tasarruf etmeye özendirilmesi amaçlanmaktadır.
Hangi çalışanlar otomatik BES’e dahil olacak?
• 45 yaşını doldurmamış olanlardan kamu (memurlar) ve özel (işçi) sektörde çalışmaya başlayacak olanlar
• Mevcut çalışanlardan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 45 yaşını doldurmamış olan memur ve işçiler, Zorunlu bireysel emeklilik planına dahil olacaktır.
Yabancı uyruklu çalışanlar da otomatik BES kapsamına girecek mi?
Yabancı uyruklu çalışanlar zorunlu BES kapsamında değildirler. Zorunlu BES kapsamına girecek olan çalışanların, Türk vatandaşı veya 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28 inci maddesi uyarınca izin almak suretiyle vatandaşlıktan çıkmış (mavi kart-pembe kart sahipleri) olmaları gerekmektedir.
Otomatik BES bütün işyerlerinde uygulanacak mı?
Tasarıda, hangi işyerlerindeki (çalışan sayısı/faaliyet konusu vd yönlerden) çalışanların zorunlu BES kapsamında oldukları konusunda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Kanun yayımlandıktan sonra Bakanlar Kurulu, zorunlu emeklilik planına dahil edilecek işyerleri ile çalışanlarını ve bu kapsamdaki uygulama esaslarını belirleyecektir.
Çalışanlar otomatik BES’e nasıl dahil edilecek?
Çalışanlar, işverenin düzenleyeceği “emeklilik sözleşmesiyle” Hazine Müsteşarlığınca uygun görürülen şirketlerin emeklilik planına otomatik olarak dahil edilecektir.
Çalışanlar ne kadar katkı payı ödeyeceklerdir?
Çalışanlar, zorunlu BES’e SGK’ya bildirilen sigorta primine esas kazançlarının (SGK Matrahı) %3’üne karşılık gelen tutar kadar katkı payı ödeyeceklerdir.
Örnek-1: A çalışanının SGK bildiriminin asgari ücret üzerinden yapıldığını varsayalım. Bu durumda, söz konusu çalışanın zorunlu BES’e ödeyeceği aylık katkı payı tutarı (1.647 TL X %3) 49,41 TL olacaktır.
Örnek-2: B çalışanının SGK bildiriminin tavandan (brüt asgari ücretin 6,5 katı) yapıldığını varsayalım. Bu durumda, söz konusu çalışanın zorunlu BES’e ödeyeceği aylık katkı payı tutarı (10.705,50 TL X %3) 321,17 TL olacaktır.
Katkı payı oranını %6’ya kadar arttırmaya, %1’e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar kurulu yetkili olacaktır.
Çalışan isterse daha fazla katkı payı ödeyebilir mi?
Çalışan isterse, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilecektir. (Devam edecek)
