Tüm tedarikçiler ilişkili mi sayılacak?
VERGİ PORTALI / Zeki Gündüz / YMM, PricewaterhouseCoopers Vergi Hizmetleri Ortağı zeki.gündüz@dunya.com Günün sözü: Çözümde görev almayanlar, problemin bir parçası olurlar. Goethe Yarım hoca dinden, Yarım hekim candan, Yarım müşavir maldan eder. Değerli DÜNYA okurları, sizlerle bu köşede zaman zaman incelemelerde karşılaştığımız farklı yaklaşımları paylaşıp hem uyarı görevimizi yerine getiriyor hem de dertleşiyoruz. Sadece mal satın alıyor olmak satıcıyı (tedarikçiyi) ilişkili şirket haline getirir mi? Yapılan incelemelerde, aynı işletmeden mal alınıyor olması gerekçe gösterilerek, mal alınan şirketle doğrudan ya da dolaylı bir ortaklık ilişkisi iddiasında da bulunulmaksızın, bu şirketleri ilişkili saymak suretiyle re'sen tarhiyatlar yapılıyor. Tabii bu eleştiri yapılırken emsal araştırması da yapılıp, aynı malı daha ucuza alan bir şirket bulunup, o şirketin (şirket adı verilmeden) fiyatı emsal gösterilerek tarhiyat yapıldı. Aslında bu mantıkla yapılan tarhiyata, "Elalem aynı malı daha ucuza bulurken sen niye daha pahalıya aldın cezası" da denebilir. Kanunun ne lafzı ne de ruhundan hareketle mal satın alınan şirketi sadece bu ilişkinin varlığından hareketle ilişkili sayabilmek mümkün değil. Ancak tarhiyatlar da yapıldı. Tüm İthalatçılarla bunlara mal satan yabancı şirketler ilişkili mi sayılacak? Bu yaklaşım kabul görürse Türkiye'deki tüm ithalatçı şirketler yandı. Şayet satışını yaptıkları malın bir şekilde Türkiye'de daha ucuz bir muadili tespit edilirse aradaki farkı örtülü dağıtmış sayılacaklar. Türkiye'den mal ve hizmet tedariki Aynı durum (yukarıda özetlediğimiz yaklaşımın kabulü halinde) Türkiye'de herhangi bir şirketten mal veya hizmet alanlar için de geçerli. Bir şekilde daha ucuz satan tespit edilirse yine örtülü kazanç dağıtımı iddiasına muhatap olunabilme riski var. Emsal nerede satılıyor? Tabii bu arada bir şey unutuluyor. Ticari alemde ticari sır diye bir kavram var. Hemen herkes amansız bir rekabetin yaşandığı bu ortamda malı aldığı veya sattığı yeri, alış veya satış fiyatını devlet sırrı gibi koruyor. Şirketlerin elinde de Vergi Usul Kanunu'ndan kaynaklanan bir yetki de yok ki istediği bilgiyi alabilsin. Bazen işe de yarayabiliyor? Bu incelemeler bazen işe de yarıyor. Patronlar en ucuza alındığını sandıkları bazı ara mallar ve hammaddelerin daha ucuza da alınabileceğini öğrenmiş oldular. Belki bu işten satın alımcılar işlerini kaybetmek ve satıcılar müşteri kaybetmek suretiyle zarar gördüler. Mali idare müşteri kaybeden şirketlerin ticari hayata müdahale gibi bir suçlamasıyla da karşılaşabilir. Sonuç Bu yaklaşımı kabul edebilmek tüm şirketleri birbiriyle ilişkili kabul edebilmek mümkün değildir. 25 tonluk trafoyu çalmak istediler Denizli'de polis karakoluna 50 mt. mesafedeki 25 tonluk güç trafosunu kiraladığı vinçle çalmaya kalkışan kişi, polis ekiplerince yakalandı. Vincin sahibi olan kişi olaydan şüphelenip TEDAŞ'ı arayınca durum ortaya çıktı.