Tüketim malı ve sanayide girdi ithalatı hızlandı

Faiz indirimleri arifesi ve indirim sürecinde hızla­nan tüketim malı ithalatı ve sanayinin yeniden artışa ge­çen girdi ithalatındaki hareket­lere bağlı olarak dış ticaret açı­ğındaki küçülme yerini yeniden büyümeye bıraktı. Geçen yılın son çeyreğinde başlayan bu yön­de trend, bu yıl ocakta da devam etti. Aylık bazda ithalat artışla­rının ihracatı solladığı son üç ayda yıllık dış ticaret açığı top­lam 5,6 milyar dolar büyüyerek ile 83,6 milyar dolara yükseldi.

Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiy­le genel ticaret sistemi kapsa­mında üretilen geçici dış tica­ret verilerine göre; ocak ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,8 artarak 21 mil­yar 165,1 milyon dolar, ithalat ise yüzde 9,6 artarak 28 milyar 702,8 milyon dolar oldu. İthalat­taki artışın daha hızlı olması so­nucu ocak aylarına göre dış tica­ret açığı yüzde 21,9 büyüyerek 6 milyar 185 milyon dolardan, 7 milyar 537,7 milyon dolara yük­seldi. Geçen yıl ocakta yüzde 76,4 olan ihracatın ithalatı kar­şılama ise bu yıl aynı ayda yüzde 73,7’ye düştü.

Enerji ürünleri ve parasal ol­mayan altın hariç ihracat, ocak ayında yüzde 5 artarak 19 mil­yar 508 milyon dolar olurken, bu bazda ithalat yüzde 11,8 arta­rak 20 milyar 845 milyon dolara, açık ise yüzde 1.808,6’lık bir ar­tışla 1 milyar 336 milyon dolara yükseldi.

İthalatta imalatın payı arttı

Ocak ayında ithalatın 22 milyar 193,4 milyon dolarla en büyük bölümünü, üretim­de yeniden başlayan canlanma paralelinde imalat sanayii ger­çekleştirdi. Geçen yılın aynı ayı­na göre yüzde 12,5 artan imalat sanayi ithalatının toplamdaki payı yüzde 75,4’ten yüzde 77,3’e yükseldi. Aylık ithalatta tarı­mın payı da yüzde 3,9’dan yüzde 4,6’ya yükselirken, madencilik ve taş ocakçılığının payı yüzde 17,3’ten yüzde 15,7’ye düştü.

Ocakta ihracatın da 19 mil­yar 758 milyon dolarla en büyük bölümünü imalat sanayi yaptı. Sektörün ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,1 arttı. İmalat sanayiinin ihracatta ge­çen yıl ocak ayında yüzde 93,1 olan payı bu yıl aynı ayda yüzde 93,4’e çıkarken, tarım, ormancı­lık ve balıkçılık sektörünün payı yüzde 4,8’den yüzde 4,5’e, ma­dencilik ve taş ocakçılığı sektö­rünün payı yüzde 1,6’dan yüzde 1,5’e geriledi.

En hızlı artış tüketim malı ithalatında

Geniş ekonomik gruplar sı­nıflamasına göre ithalatta ise en hızlı artış yüzde 20,6 ile tüke­tim mallarında yaşandı. Bu ar­tışla aylık tüketim malı ithalatı 3 milyar 309,2 milyon dolardan 3 milyar 991,6 milyon dolara yük­seldi. Toplam ithalatta en bü­yük paya sahip olan hammadde/ ara malları dış alımı da ocak ay­larına göre yüzde 9,2 artışla 20 milyar 926,2 milyon dolar oldu. Yatırım (sermaye) malı ithalatı da yüzde 1,7’lik bir artışla 3 mil­yar 737,8 milyon dolar düzeyin­de gerçekleşti. Ocak ayında top­lam ithalatta ara mallarının payı yüzde 72,9, sermaye mallarının payı yüzde 13 ve tüketim malla­rının payı yüzde 13,9 düzeyinde oluştu.

Yıllık açık 83,6 milyar dolara yükseldi

Yıllık dış ticaret açığı, para­sal sıkılaştırma önlemlerinin başladığı Temmuz 2023 sonu itibarıyla 121,1 milyar dolarla rekor bir düzeyde bulunuyor­du. İzleyen dönemde ihracat mutedil artışını sürdürürken, sanayide frene basılmasının hammadde dış alımını azalt­ması ve tüketim ithalatının eski hızını yitirmesi toplam ithalatı yavaşlattı. Buna bağlı olarak küçülen yıllık dış ticaret açığı Ekim 2024 sonunda 77,9 milyar dolara kadar indi. Böy­lece Temmuz 2023-Ekim 2024 döneminde yıllık dış ticaret açığında 43,2 milyar dolarlık küçülme kaydedildi.

Ancak ekim sonunda 340,1 milyar dolara kadar düşmüş olan yıllık ithalatta, son aylar­da hem sanayinin girdi ithala­tının artışa geçmesi hem de tü­ketim malı ithalatının yeniden ivme kazanmasına bağlı ola­rak yükseliş başladı. Yıllık itha­lat kasım sonunda 340,9 mil­yar, aralıkta 344 milyar ve bu yıl ocak sonu itibarıyla 346,5 milyar dolara yükseldi.

Ekim sonu itibarıyla 262,1 milyar dolar olan yıllık ihracat hacmi ise kasım sonunda 261,4 milyar, aralık sonunda 261,9 milyar ve ocak sonunda 263 milyar dolar olarak gerçekleş­ti. Böylece ekim sonunda 78 milyar dolar olan yıllık dış tica­ret açığı da 15 ay sonra ilk kez kasımda büyüme kaydede­rek 79,4 milyar dolara çıktık­tan sonra, aralık sonunda 82,2 milyar, ocakta da 83,6 milyar dolara ulaştı. Bu gelişmelerle yıllık dış ticaret açığı son üç ay­da toplam 5,6 milyar dolarlık büyüme kaydetti.

İthalatta trend son üç ayda değişti

Tüketim malı ve hammadde kaynaklı ithalat artışlarının yeniden ivme kazanması ile özellikle son üç ayda toplam ithalat ve dış ticaret denge­sinde trend tersine döndü. Bu kapsamda hammadde itha­latında yeniden artış süreci üç; tüketim malı ithalatında ivmelenme süreci ise beşinci aya girdi.

Tüketim mallarında önceki yıl aynı aylara göre Temmuz 2023’te yüzde 99,6 ile rekor düzeyde bulunan artış izle­yen aylarda hız keserek Tem­muz 2024’e gelindiğinde yüz­de 3,2 ile ilk kez yerini düşüşe bırakmıştı. Ancak ağustostan itibaren yeniden yıllık bazda artmaya başlayan tüketim malı ithalatı eylüldeki yüzde 12’lik artıştan sonra ekim­de yüzde 7,9, kasımda yüzde 15,5, aralıkta yüzde 27 ve bu yıl ocakta da yüzde 20,6 artış kaydetti.

Hammadde/ara malı dış alı­mında sıkı para döneminde aylar itibarıyla eylüle kadar devam eden düşüş de ekim ayında durdu, izleyen üç ayda ise yerini giderek ivmelenen artışlara bıraktı. Hammadde ithalatı önceki yıl aynı aylara göre kasımda yüzde 3,9, ara­lıkta yüzde 11,6 ve bu yıl ocak­ta yüzde 9,2 arttı.

Pastada en büyük paya sa­hip olan ara malları ve payı gideren artan tüketim malı ithalatında son aylarda yaşa­nan canlanma toplam ithalat hacmini ve dış ticaret açığını büyüttü. Sıkı para sürecinde aylar itibarıyla genelde aşağı yönlü bir seyir izleyen toplam ithalat, geçen yıl son çeyrekte büyüme trendine geçti. Ekim­de düşüşü duran toplam itha­lat, önceki yıl aynı aylara göre kasımda yüzde 2,7, aralıkta yüzde 10,9 ve ocakta yüzde 9,6 arttı.