Tüketici tükeniyor

Enflasyonun çeşitleri arasında shrinkfla­tion, skimpflation, greedflation (yüksek kâr güdümlü enflasyon) gibi tüketicinin sa­tın alma gücünü iyice olumsuz etkileyenleri de var. Gramaj azaltma, paket ufaltma, kalite düşürme, fahiş fiyat gibi enflasyon kaynaklı konular son yıllarda dünyanın gündeminde.

ABD seçiminde örneğin Kamala Harris fahiş fiyata karşı fiyat kontrolleri getireceğini ta­ahhüt etti. Bizde Tüketicinin Korunmasına Dair Kanun başta olmak üzere Tüketici Ha­kem Heyeti, Alo 175 Tüketici Danışma Hattı, Beyaz Masa, Zabıta, Haksız Fiyat Değerlen­dirme Kurulu, Tahkim Komisyonu, Tüketi­cinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü, ilgili STK’lar, sektörel düzenle­yici kurumlar gibi birçok yapı var.

12 Mart tarihli “Tüketicinin tek derdi enf­lasyon değil” yazımızda yerimiz yettiğince bazı konulara dikkat çekmiştik. Siber sal­dırıların ve çöküşlerin yaşandığı dünya­da, sosyal medyanın da olumsuz yanları her gün artarken, zaman zaman güncel konuları gündeme getirmek gerekiyor.

Abonelik gereksinimleri

Telekom ve dijital platformlarda bankacı­lık gibi tek müşteri no uygulaması genelde bulunmuyor ve abone, telefon numarası üze­rinden işlemler yürüyor. Aynı müşteri farklı numaralar veya farklı kampanya dönemleri diye aynı paket içeriğine yan oda veya ikin­ci bir hat uzaklığında farklı fiyatlar ödeyebi­liyor. Bankaların bireysel müşteri ücret tari­fesi gibi bu uygulamalarda da standartların oturması lazım.

Aynı TC numarasına sahip bir müşteri sırf hattı farklı veya kampanya­sı farklı diye aynı içeriğe, pakete farklı bir ücret ödememeli. Müşteri no uygulaması ve toplulaştırma zorunluluk olmalı. Bu devir­de faks ve dilekçe ile iptal diye süreçler zor­laştırılmamalı. Telefon aboneliklerinde ta­ahhütlü kampanya dönemi sonunda paket­ler, haliyle fiyatlar aşağıya revize edilemiyor. Sistem izin vermiyor deniyor. Bankacılık­ta aidatsız kart uygulaması örneği gibi tele­komda alt paketlere geçiş imkânı olmalı.

Sosyal medya gereksinimleri

Öncelikle sosyal medya ve telefon dolan­dırıcılıkları. Parasal işlem sonucu doğuran finansal kurumların dış aramaları mutlaka tahsisli özel bir numara aralığı olmalı.

Örne­ğin bankalar maliyet nedeni ile 3. Parti an­laşmalı kurumlar dâhil çağrı merkezi numa­ralarından farklı numaralardan arama yap(­tır)abiliyor. BDDK, SEDKK, SPK, BTK bu konuda tüketicilerin %100 emin olacağı bir 800’lü hat tahsisini zorunluluk haline ge­tirmeli. MERSİS No yeterli olmuyor. Kre­di kartında kayıp, çalıntı gibi acil durum­larda çağrı merkezinde IVR’ı bypass etmek mümkün.

Mobil bankacılık uygulamaların­da şüpheli tüm işlem ve hesap hareketlerin­de de olmalı. Benzer durum telekom, dijital platform gibi abonelik gerektiren kurumlar­da da olmalı. Sosyal medya platformlarında borsa ve yatırımlara dair birçok dolandırıcı­lık kapsamlı reklam veya kapalı grup dave­ti var. Bildirilse dahi ilgili platform bunları yayından kaldırmıyor. Bunların kaynağında topluca kesilmesine yönelik bir yapı şart.

Tüm sanal ve telefon dolandırıcılıklarına yönelik “Fraudehelpdesk.nl” gibi bir kamu­sal uygulama altyapısı vatandaşların, tüke­ticilerin güncel oltalama, saldırı, sahtecilik gibi mesaj ve içerikleri sorgulayabilmesine imkan sunacak. Ciddi milli servet kaybının önüne geçilecek. Çoğu kişi mesajı teyit ede­mediği gibi kaygı ve korkularla bunları da­nışmaktan çekiniyor.

Diğer bazı gereksinimler

Sitelerin site dışından sertifikalı/yetki­li profesyoneller tarafından yönetilmesi, fi­nansalları ve faaliyet raporunu kamuya açık yayınlaması, bağımsız denetime tabii olması gibi konular değerlendirilmeli. Sitelerde 18 yaş altında ATV, motor, araba kullanımı, sa­hipsiz araba parkı, tekel bayisi açılması ve­ya gürültü, çevreyi kirletme gibi Kabahatlar Kanunu durumlarında site yönetimlerinin yetkisi arttırılmalı, mevzuat düzenlenme­li.

Yurtdışı yerleşik yabancı kurumlardan alınan mal ve hizmetler. Mesela Radisson Rewards uygulamasından kredi kartı ile ko­naklama için puan (ödül değil) satın alındı­ğında bir süre sonra sözleşmeye atıfla satın alınan şey iptal edilebiliyor. Sınır ötesi e-ti­caret zorluklarından biri daha. UKOME ka­rarının üstünde özel okul servis ücretinin be­lediyeye bildiriminde Tüketici Hakem Heye­ti adresleniyor. Vatandaş bu konuyu kendi mi çözmeli. Yoksa genel bir çözüm mü olmalı.