Tüketici hiç bu kadar karamsar olmamıştı / Tüketici güveninin dibi delin

Birkaç yyl önce açyklanmasy merakla beklenen veriler daha synyrlyydy. Enflasyon yine ba?ta geliyordu tabii ki. Dy? ticaret gibi, ödemeler dengesi gibi rakamlar ve i?gücü istatistikleri de enflasyonu izliyordu. Yine ayny ?ekilde bütçe gerçekle?mesi, sanayi üretimi, daha uzun aralykla açyklanan milli gelir verileri söz konusuydu. Bu rakamlar, gerçekle?en durumu gösteriyordu ve geride kalan dönemin tablosu ortaya çykmy? oluyordu. Zaman içinde gelecekte neler olabilece?ini görmeye yarayacak veriler üzerinde daha önemle durulmaya ba?landy. Ekonominin günü gününe izlenmesine yarayacak, buna olanak verecek veriler ön plana çykty. Faiz oranlary gibi, döviz kuru gibi, hisse senedi fiyaty gibi veriler daha yakyndan izlenir oldu. Kurlara bakylarak döviz giri?-çyky?y tahmin edilmeye, yabancylaryn Türkiye'ye olan ilgilerinin ya da syrt çevirmelerinin kayna?y anla?ylmaya çaly?yldy. Bu süreçte tüketiciler, i?adamlary ve akademisyenlerin ne dü?ündü?ü gündeme geldi. Bu ?ekilde elde edilecek veriler, ekonominin gidi?aty açysyndan bir anlamda öncü göstergeler niteli?i de ta?yyacakty.

Y?te bu sorulara yanyt bulabilmek için bir dizi anket yapylmaya, endeks olu?turulmaya ba?landy. Bu çaly?malaryn ba?ynda Merkez Bankasy'nyn gerçekle?tirdi?i beklenti anketi, iktisadi yönelim anketi ve Merkez Bankasy ile Türkiye Ystatistik Kurumu'nun ortakla?a olu?turduklary tüketici güven endeksi geliyor.

TGE dibe oturdu mu?

Tüketici güven endeksinin (TGE) nisan ayy sonuçlary dün açyklandy ve görüldü ki endeks, olu?turulmaya ba?landy?y 2003 yylynyn aralyk ayyndan bu yana geçen dönemin en dü?ük noktasynda. Öyle ki, bu durumu, "endeks dibe oturdu" diye yorumlamak bile iyimser kalabilir. Çünkü, tüketici güven endeksi her ay biraz daha geriliyor.

Merkez Bankasy ve Türkiye Ystatistik Kurumu'nun ortak açyklamasyna göre, endeks nisan ayynda yüzde 6.99 gerileyerek 76.24 düzeyine indi. Yüzde 6.99, endeksin bir ayda kaydetti?i en hyzly ikinci gerileme. Endekste daha önce 2006 yylynyn haziran ayynda yüzde 7.9 düzeyinde bir dü?ü? olmu?tu.

Dört aydyr geriliyor

Tüketici güven endeksinin nisan ayynda 7 bin 903 ki?iyle görü?ülerek elde edilen sonuçlaryny, "endeks dibe oturdu" yerine, "endeksin dibi delindi" ?eklinde de?erlendirmek sanki daha do?ru gibi görünüyor. Çünkü endeks, bu yyl dört ay boyunca geriledi. Güven endeksinde ilk dört ayda ortaya çykan dü?ü? yüzde 19'u buldu.    

Endeksin 100'den büyük olmasy tüketicinin iyimserli?ine, 100'den küçük olmasy ise tüketicinin kötümserli?ine i?aret ediyor. 100 noktasy ise, tüketicinin ne iyimser, ne kötümser oldu?unu gösteriyor. Nisan ayynda gerçekle?en 76.24'lük düzey, ne iyimser, ne kötümser olunan 100 noktasynyn neredeyse dörtte bir gerisine dü?üldü?ünü ortaya koyuyor.

Tüm alt kalemler 100'ün altynda

Tüketici güven endeksini olu?turan tüm alt kalemler, ilk kez nisan ayynda 100'ün altyna indi. Mart ayynda, yary dayanykly tüketim mallaryna ili?kin olarak gelecek dönemde yatyrym yapylmasy olasyly?yna ili?kin endeks 100'ün üstündeydi. Ayny ?ekilde mart ayy, mevcut dönem açysyndan dayanykly tüketim maly satyn almak için uygun bir dönem olarak görülüyordu ve bu alt kalemin endeksi de 100'ün üstünde bulunuyordu. Her iki kalemin endeksi, nisan ayyndaki gerilemelerden sonra 100'ün altyna dü?tü.

Böylece, tüketici güven endeksini olu?turan tüm alt kalemlerin endeksleri, endeksin olu?turulmaya ba?landy?y aralyk 2003'ten bu yana ilk kez 100'ün altyna gerilemi? oldu.

Gelecek döneme baky? çok karamsar

Tüketici güven endeksinde nisan ayynda yüzde 6.99'luk gerileme olurken, endeksi olu?turan be? ana kalem içinde en hyzly gerilemenin "gelecek döneme ili?kin genel ekonomik durum" konusunda ya?andy?y dikkati çekiyor. Genel ekonomik duruma ili?kin beklenti endeksi, mart ayyndaki yüzde 8'den sonra nisan ayynda da yüzde 12 oranynda dü?ü? gösterdi.

Gelecek dönemdeki satyn alma gücüne ili?kin endeks yüzde 7, mevcut döneme ili?kin satyn alma gücü e