Tüketici güveninde tehlike simgesi olan sarı çoğalıyor

Türkiye İstatistik Kurumu ile Merkez Bankası’nın ortaklaşa oluşturdukları tüketici güven endeksi son 15 yılın en düşük düzeylerinde dolanmaya devam ediyor.

2004 yılı başından bu yana oluşturulan endekste 15 yıl 3 ay, yani tam 183 ay geride kaldı. Endeks, bu 183 ayın 10’unda en düşük düzeylerde oluştu. İşte bu 10 ayın 6’sı, son dönemde bulunuyor.

Tüketici güven endeksi sıfır ile 200 arasında bir değer alıyor ve 100’ün üstü iyimserliğe, 100’ün altı kötümserliğe işaret ediyor. Türk halkı, bu 15 yıl 3 aylık dönemde hiçbir ay iyimserlik sınırı olan 100’e yaklaşamadı bile. Zaten tablomuzda mavi ile işaretlediğimiz 90’ın üstündeki endeks değerleri de yalnızca 2004 ve 2005 yıllarında oluştu. Sonrasında 90’ın üstünü bir kez olsun göremedik.

Tüketici güven endeksini 90’ın üstü ve 60’ın altı olmak üzere iki uç düzey grubunda ele alıyoruz. 90’ın üstü toplamda yalnızca 11 ay görüldü.

60’ın altı da 10 ay boyunca görülmüş durumda. Tüketici güveni 60’ın altına ilk kez 2008’in kasım ayında indi ve üç ay boyunca sarı ile işaretlediğimiz düzeyde kaldı.

Sonra 2015’te de bir kez daha sarı görüldü. Sarının yoğunlaşması asıl geçen yıl eylülle birlikte başladı. Geçen yılın eylül, ekim ve aralık ayları ile bu yılın ocak, şubat ve mart aylarındaki endeks 60’ın altında kaldı.

Tüketici güveninin böylesine uzun süre düşük seyrettiği bir başka dönem yok.

Özel sektör için de hazine gibi

Tüketici güven endeksi oluşturulurken yapılan çalışma hem iktidardaki, hem muhalefetteki siyasi partiler için aslında birer hazine.

Vatandaş hangi ekonomik sorunları ön plana getiriyor; sıkıntıları nerede yoğunlaşıyor; harcama yapmayı planlıyor mu, planlamıyor mu; kredi kullanmayı düşünüyor mu; tüm bu sorulara yanıt veriliyor.

Bu açıdan bakılınca gelecek planı yapmaya çalışan özel sektör için de tüketici güven endeksi kapsamındaki sorulara verilen yanıtlar büyük önem taşıyor. Hap gibi sunulan yanıtlar bunlar. Devlet özel sektör için adeta her ay çok geniş kapsamlı bir anket yapıp sunuyor.

Anket kapsamında tüketiciye neler mi soruluyor, özetleyerek sıralayalım:

- Hanenin maddi durumu ve beklentisi.

- Genel ekonomik durum ve beklenti.

- İşsiz sayısı beklentisi.

- Yarı dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcama yapma düşüncesi.

- Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu.

- Dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcama yapma düşüncesi.

- Mevcut dönemin tasarruf etmek için uygunluğu.

- Hanenin içinde bulunduğu mali durum.

- Hanenin tasarruf etme ihtimali.

- Hanenin tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali.

- Tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin düşünce ve beklenti.

- Ücretlerin değişimine ilişkin beklenti.

- Otomobil satın alma ihtimali.

- Konut tamiratına para harcama ihtimali.

- Konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali.