Tüketici güven endeksi kura ayarlı yükselişe geçti
Makroekonomik gidişatı etkileyen psikolojik faktörlerin başında gelen tüketici güveni, kurlarda artışın durduğu eylül ayında yükselişe geçti. Tüketici Güven Endeksi, önceki aya göre yüzde 5,1 artarak 71,5’e çıktı.
Yurttaşların ekonomik gidişata ilişkin neredeyse tek gösterge olarak algıladığı döviz kurunun eylül ayında durağanlaşması, tüketici güvenine pozitif yansıdı.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası iş birliği ile yürütülen aylık Tüketici Eğilim Anketinden hesaplanan Tüketici Güven Endeksinin eylül ayı sonuçları açıklandı. Buna göre, ağustosta 68’e kadar düşmüş olan Tüketici Güven Endeksi eylülde önceki aya göre yüzde 5,1 artarak 71,5’e yükseldi.
Tüketicilerin, genel ekonomik gidişat ve kendi mali durumlarına ilişkin beklenti ve değerlendirmeleri ile harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçen Tüketici Eğilim Anketine göre hesaplanan Tüketici Güven Endeksi, seçimlerin yapıldığı mayıs ayında 91,1’le son beş yılın en yüksek düzeyine çıkmıştı. Dünyada da ekonomideki gelişmeleri yakından izlemek amacıyla kullanılan öncü bir gösterge olan güven endeksi, haziran ve temmuz aylarında ise yaşanan kur şokunun etkisiyle sert biçimde düşüşe geçmiş, bu eğilim dövizdeki yükseliş hız kesse de ağustosta da artarak devam etmiş ve endeks 68’e kadar inmişti.
Tüketici güveninde bu ayki yükselişte, iki aylık şok artışların ardından ağustosta hız kesen, eylülde ise ortalama bazda gerileyen kurlardaki hareket etkili oldu. 1 dolar+1 Euro’dan oluşan döviz sepeti aylık ortalama bazda haziranda yüzde 16,8, temmuzda yüzde 15,9 ve ağustosta yüzde 1,4 artarken, eylül ayının geride kalan ilk üç haftası ortalamasında önceki aya göre yüzde 1,3 geriledi.
0-200 aralığında değer alabilen ve 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser, 100’den küçük olması kötümser durumu gösteren Endeks, Eylül 2022 değerinin ise yüzde 1,2 altında.
İyileşme yoksa da umut var
Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumuna ilişkin alt endeksin ağustosta 56,2’ye inen değeri eylülde de aynı kaldı. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi duruma ilişkin beklentiyi yansıtan alt endeks ise yüzde 8,1 artarak 68,9’a yükseldi.
Geçen 12 aylık döneme göre mevcut ekonomik duruma ilişkin görüşü yansıtan alt endeks önceki aya göre yüzde 0,8 düşerek 43,5’e inerken, gelecek 12 ayda ekonomik durum beklentisine gösteren alt endeks ise yüzde 7,8 artarak 68’e çıktı.
Gelecek 12 ayda işsiz sayısı beklentisine ilişkin alt endeksin değeri de eylülde yüzde 6,3 artarak 72,7 oldu. Bu endeksin artması işsiz sayısının azalacağı, düşmesi ise artacağı yönündeki beklentiyi yansıtıyor.
Tüketim eğiliminde kıpırdama
Geçen 3 aylık döneme göre gelecek 3 ayda yarı-dayanıklı tüketim mallarına harcama düşüncesini gösteren endeks yüzde 4,4 artışla 101,7, mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu endeksi yüzde 1,4 artışla 40,3, geçen 12 aya göre gelecek 12 ayda dayanıklı tüketim mallarına harcama eğilimini gösteren alt endeksin değeri de yüzde 4,2 artışla 92,7’ye yükseldi. Mevcut dönemin tasarruf etmek için uygunluğuna ilişkin endeks yüzde 1,8 düşüşle 64,9 olurken, hanenin içinde bulunduğu mali duruma ilişkin düşünceyi yansıtan endeks yüzde 1,8 artarak 75,4 oldu.
Enflasyonist bekleyiş
Geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin “beklenti” endeksi de yüzde 4,8 artarak 57,7’ye çıktı. Bu endeksin değerinin artması tüketici fiyatlarında düşüş, azalması ise artış yaşanacağı anlamına geliyor. Eylüldeki gelişme enflasyonist beklentilerde önceki aya göre kısmi iyileşme anlamına geliyor. Ancak endeksin 100’ün çok altındaki değeri dikkate alındığında ortalamada bu oran düşük kalıyor ve kötümser bekleyişin hala güçlü olduğu görülüyor.
Ev araba hayali
Hanelerin gelecek 12 ayda otomobil alma ihtimaline ilişkin endeks önceki aya göre yüzde 6 gerileyerek 12,3’e gerilerken; konut tamiratına para harcama ihtimalini yansıtan endeks yüzde 4,7 artarak 27’ye; konut satın alabilme veya inşa ettirme ihtimalini gösteren endeks de son ay yüzde 17,5 artarak 8,3’e yükseldi. Son aydaki yükselişe rağmen konut tamiratı ve satın alma umuduna ilişkin alt endekslerin değeri hala diplerde bulunuyor.
