Tüketici ekonomiye bir türlü güvenemiyor

Merkez Bankası ile TÜİK, bir anketle tüketicinin ekonomiye güvenini ölçüyor. Anket, 2003 yılından bu yana oluşturuluyor. Tüketici güven endeksi 0 ile 200 arasında bir değer alabiliyor ve endeksin 100 üstünde olması tüketicinin ekonomiye güven duyduğunu, 100'ün altındaki değerler ekonomiye güven duyulmadığını gösteriyor.

İşte dün açıklanan ocak ayına ilişkin anket, tüketicinin ekonomiye bir türlü güven duymadığını, duyamadığını bir kez daha ortaya koydu. Her ne kadar ocakta aralık ayına göre bir artış varsa da, bu artış varla yok arasındaydı ve daha da önemlisi güven sınırını gösteren 100'e ulaşılamamıştı. Geçen yılın aralık ayında 92 düzeyinde bulunan endeks, ocak ayında 92.2'ye çıktı.

Aslında endeksin, güven sınırı kabul edilen 100'ün altında seyrediyor olması yeni bir durum değil. Tüketici güven endeksi son olarak 2006'nın Mayıs'ında 100'ün üstünde oluşmuştu. Söz konusu ayda 100.3 düzeyinde gerçekleşen tüketici güven endeksi, aradan geçen altı yıla yakın sürede bir daha 100'ü göremedi. Bir başka ifadeyle Merkez Bankası ve TÜİK'in belirlemelerine göre tüketici tam altı yıla yakın süredir ekonomiye güven duymuyor ya da daha farklı ifade edersek ekonomik geleceğine karamsar bakıyor.

Çanak eğrisi çiziyor

Tüketici güven endeksi, oluşturulmaya başladığı 2003'ten 2011'e kadar olan dönemde yıllık bazda tam bir çanak eğrisi çizdi. 2003'te yıl ortalaması 110.3 olan tüketici güven endeksi, 2004'te 106.7'ye, 2005'te 100.1'e indi. Endeks yıllık bazda zaten bir daha 100'ü geçemedi. Tüketici güven endeksi 2006'da 95.6'ye, 2007'de 94.4'e, kriz yılı olan 2008'de ise 78.2'ye indi. Daha sonra çıkış başladı. Endeks 2009'da 79.4'e, 2010'da 86.9'a, geçen yıl ise 92.8'e yükseldi.

Gelecek altı aya umutla bakılıyor

Her ne kadar geniş bir zaman dilimi dikkate alınarak endeks bazında değerlendirme yapıldığında tüketicinin ekonomiye güven duymadığı ortaya çıkıyorsa da, endeksin ocak ayı sonuçları, tüketicinin gelecek altı aya umutla baktığını gösteriyor. Altı aylık döneme ilişkin umut, özellikle "satın alma gücü" ve "iş bulma olanakları" konularındaki beklentilerde kendini gösteriyor. Bu iki konudaki endeksin, ocakta aralık ayına göre yüzde 0.9 arttığı dikkate çekiyor.

Ancak, tüketici güven endeksinde zaman zaman rastlanan çelişkiler ocak verisinde de kendini gösteriyor. Gelecek altı ay, satın alma gücü ve iş bulma olanakları açısından çok olumlu görülürken, gelecek üç aylık dönemde genel ekonomik durumun yüzde 0.1 gibi çok düşük oranda da olsa olumsuz gelişeceği tahmin ediliyor.

***

Tüketici güven endeksini oluşturan sorulara verilen cevaplar arasındaki çelişkiler, en azından ocak ayı için çok da önemli değil. Asıl çelişki başka...

Bir yanda enflasyon öngörülenin bir kat üstüne çıkmışken; işsizlik, tahminlerin ötesinde gerilemiş olmakla birlikte hala en önemli sorun olmaya devam ediyorken; öte yanda devlet, en önemli kurumlarını, çocukları arasında ayrımcılık yapan ebeveyn gibi birbirine tercih etmeye başlamışken; özetle siyasette müthiş bir kargaşa ve "nereye gidiyoruz" kaygısı hakimken, Türkiye dünyanın en mutlu ülkeleri arasında üst sıralarda yer bulabiliyor ya, işte asıl çelişki ve hayret edilecek durum bu!