TÜİK, OVP ve vatandaş

Geçtiğimiz hafta veri akışı açısından oldukça yoğun geçti. Fitch, Türkiye’nin kredi notunu arttırdı ama görünü­mü pozitiften durağana çevir­di.

Bu kısa vadede yeni bir kre­di not artışını gri alana çek­miş oldu. Temmuz ayında da Moody’s kredi notumuzu iki kademe yükseltmişti. Bu ge­lişme ile beraber Türkiye’nin son birkaç gündür küçük bir artış yaşayan CDS primlerine etkisi takip edilmeli ve elbet­te en önemlisi orta vadede ya­bancı yatırımcının davranışı­na etkisi incelenmeli.

OVP, MB’nin yüzde 38 olan yılsonu enflasyon hedefini kenara koydu

Geçtiğimiz hafta açıklanan OVP enflasyona işaret ederek, yılsonu beklentisini yüzde 33’den yüzde 41.5’a revize etti. Bu rakam MB’nin yüzde 38’lik yılsonu hedefini aştı ama za­ten piyasa bu hedefi gerçek­çi bulmuyordu. Öte yandan, OVP’de çelişkili bulunan ba­zı başlıkların da altını çizmek lazım.

Mesela, OVP’ye göre 2025 yılında enflasyonda yüz­de 17.5 ve büyüme­de yüzde 4 rakamla­rı belirtilirken, 2026 yılı için enflasyon yüzde 9.7 ile tek ha­neye inecek ve bü­yüme beklentisi yüz­de 4.5 olacak şekilde açıklandı. Bu senar­yolar hem fiyat se­viyelerinin düşeceği ve aynı zamanda yüksek kabul edilecek bir büyüme perfor­mansı sergileyecek bir Tür­kiye ekonomisine işaret etti. Halbuki bir süredir uygulanan dezenflasyon politikası, düşük büyüme ama kontrol altına alınmış bir enflasyon görünü­mü üzerine kurgulanmıştı. İki olumlu gösterge Türkiye’nin mevcut konjönktöründe aynı anda nasıl yakalanabilir işte bu kafaları karıştırdı.

MB aylık enflasyon görünümünü beğenmedi

TÜİK ağustos ayı için ay­lık enflasyonu yüzde 2.47 ola­rak açıkladı. TÜİK’e göre yıl­lık enflasyon yüzde 51.97’ye gerilemiş oldu. Aynı rakam ENAG’a göre aylık yüzde 3.47 ve yıllık olarak yüzde 90.35 olarak gerçekleşti. OVP’de de tek haneli enflasyon hedefi­nin altı çizilirken, Türkiye’de enflasyon rakamlarını geçmiş uzun vadede hatırlamakta fay­da var. Yıllık enflasyonda tek haneyi en son gördüğümüz yıl 2016 ve enflasyon yüzde 8.53 olarak açıklandı. 2017’de çift haneye geçiş yaptık ve yüzde 11.92’yi karşıladık. 2018 yılı yüzde 20.30 ile enflasyonu ve hatırlarsanız değer kaybeden TL’yi de konuştuğumuz bir yıl­dı.

2019 ve 2020 yıllarında enf­lasyonda yüzde 11.84 ve yüzde 14.60’ları gördük. 2021’de kı­rılma başladı. Yüzde 36.08 te­dirgin  etti. 2022 ve 2023 yıl­ları yılsonu rakamları yüzde 64’ler seviyesinde geldi. Son açıklanan rakam yıllık veri­de düşüşe işaret ederken TC­MB Başkanı enflasyonda bir süredir belirttiği gibi aylık rakamlar bazında sürdürü­lebilir hedef eğilime henüz gelinmediğine işaret etti. Yani faiz indirimine gitmek için önümde yol var dedi.

Bir aileye dört asgari ücret girse bile yoksulluk sınırının yakınında geçim

Son rakamlara göre Tür­kiye’de açlık sınırı yaklaşık 19,000 TL ve yoksulluk sını­rı yaklaşık 63,000 TL olarak açıklandı. Basit bir hesapla, dört kişilik bir ailede herkes asgari ücret kazansa da yak­laşık yoksulluk sınırında bir geçim koşuluna sahip olacak.

TÜİK’in en son açıkladığı ha­nehalkı tüketim harcamala­rı istatistiğine göre vatandaş bütçesinden gıda için yüzde 20.6, konut ve kira harcamala­rı için yüzde 23.9 ve ulaştırma maliyetleri için yüzde 21.9 harcamakta. Bu veri, vatan­daşın aile bütçesinden yüzde 66’lık bir kısmı zaten mecburi ihtiyaçları için harcadığını or­taya koymakta. Aynı veriseti­ne göre, eğitime harcanan pay yüzde 1 olurken, eğlence, spor ve kültür harcamalarının ai­le bütçesi içindeki payı yüzde 1.9 olarak gerçekleşmiş.

Finansa erişim zor

TCMB verisetine göre, ihti­yaç kredisi ortalama oranları da 2020 yılı sonrasında önem­li bir artışa sahne oldu. 2020 yılında yıllık ortalama yüz­de 15.78 iken sonraki yıllar­da sırasıyla yüzde 23.50, yüz­de 30.93, yüzde 44.91 olarak gerçekleşti. İhtiyaç kredisi fa­iz oranı 2024 yılının başında yüzde 60’lar seviyesinde başla­mış, seçim dönemi belirsizliği ile ikinci çeyrek itibarıyla yüz­de 80’lere kadar tırmanmış­tı. Yılın son çeyreğine yakla­şırken yüzde 72’ler düzeyinde gerçekleşmekte. Özetle finan­sa erişim de her kesim için zor. Açıklanan verilerin yaşam standartlarına da yansıması dileklerimle . . .