TÜFE beklenenden iyi geldi, peki bundan sonra ne olur?
Tanzim satışların TÜFE’ye doğrudan bir etkisi olmayacaktı, dolaylı etkinin de çok sınırlı kaldığı görüldü. Tanzim satışa konu ürünlerin fiyatları aralık fiyatının hala çok üstünde. TÜFE’nin düşük gelmesini sağlayan giyim grubu. Yıllık enflasyonun ise geçen yılın rekor oranları devreden çıktıkça gerilemesi ve yılı yüzde 15'in bile altında kapatması şaşırtıcı olmaz.
✔ Tüketici fiyatlarında şubat ayında yüzde 1’e yakın bir artış bekleniyordu. Ancak gerçekleşme tahminlerin çok altında kaldı ve yüzde 0.16 oldu. Böylece yıllık TÜFE artışı da yüzde 19.67’ye geriledi. Yüzde 20’nin altı sürpriz sayılan bir düzey, bunu dünkü yazımızda da vurgulamıştık. Ama bu sürpriz, hoş bir sürpriz tabii ki.
✔ TÜFE şubatta yüzde 0.16 artarken gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yüzde 0.90 artış yaşandığı dikkati çekti. Her ne kadar gıda grubundaki bu artış ocaktaki yüzde 6.43’lük oranın çok altındaysa da, unutmamak gerekir ki şubatta meyve sebze fiyatlarındaki yükselmeye karşı adeta topyekun bir mücadele verildi. Dolayısıyla gıda grubundaki yüzde 0.90’lık artış yine de yüksek.
✔ Şubat enflasyonunun görece düşük gelmesinde tanzim satışların doğrudan bir etkisi yok. Çünkü TÜİK’in tanzim satış noktalarından fiyat derlemesi söz konusu değil. Bunun nedenini daha önce birkaç kez yazdık. Tanzim satışlar fiyatları doğrudan etkilemedi ama acaba kayda değer ölçüde dolaylı bir etki söz konusu oldu mu?
✔ Anlaşılan olmamış. Tanzim satışlarda uygulanan düşük fiyatlar, market zincirlerinin de en azından bir süre fiyat indirimine gitmelerini sağladı. Ama yine de tanzim satışa konu ürünlerin fiyatlarına bakınca bu etkinin çok sınırlı kaldığını görüyoruz.
✔ Tanzim satışa konu ürünlerin fiyatlarında şubat ayında gerileme kaydedildi ancak bu ürünlerin fiyatı aralık ayının hala çok çok üstünde bulunuyor. Gıda maddelerinin simgesi haline gelen domates, biber, patlıcan ve kuru soğanda fiyatlar şubatta gerilemiş olmakla birlikte aralık düzeyine inilmesi söz konusu değil. Tabloda yer alan fiyatlar TÜİK’in TÜFE hesaplamasında kullandığı fiyatlar. Ve durum ortada. Biber şubatta aralık fiyatından yüzde 73, patlıcan yüzde 68, salatalık yüzde 64, domates yüzde 29, patates yüzde 26, kuru soğan ise yüzde 8 daha pahalı satıldı.
✔ Söz konusu ürünlerin TÜFE hesaplamasında dikkate alınan fiyatları zaten tanzim satış noktalarından fiyat derlenmediğini gösteriyor. TÜFE'de kullanılan ve tablomuzda yer alan fiyatlarla tanzim satış noktalarında uygulanan fiyatlar arasında çok büyük fark var.
✔ Fiyatlardaki tırmanışın önüne tanzim satışlar sayesinde geçildiği yönündeki görüşler gerçeği pek yansıtmıyor. Şubattaki TÜFE artışının yüzde 0.16'da kalmasını sağlayan harcama grubu giyim ve ayakkabı. Bu grupta fiyatlar yüzde 4.81 düştü, bu düşüş de TÜFE artışına negatif 0.32 puan olarak yansıdı. Gıdadaki yüzde 0.90'lık artışın TÜFE'ye yansıması ise 0.22 puan oldu. Diğer kalemlerin etkisiyle toplam artış yüzde 0.16'da kaldı.
Yüzde 15’in altına inilebilir
✔ Tanzim satışların etkisinin şubatta bile çok ama çok sınırlı olduğunu belirttik. Bu etki önemini giderek yitirecek. Ne var ki TÜİK tanzim satış noktalarından fiyat almak durumunda kalırsa durum değişebilir. Ama peşinen söylemek gerekir, böyle bir durum TÜİK’in saygınlığını yerle bir eder.
✔ Aslında böyle bir adıma da gerek yok. Baz etkisi özellikle nisandan itibaren yıllık fiyatlardaki gerilemeyi iyice hızlandıracak. Bu etki martta da görülebilir ama asıl etki nisanda başlayacak.
✔ Geçen yıl ekim ayına kadar normalin çok ötesinde yüksek gerçekleşmeler yaşandı. Özellikle hazirandaki yüzde 2.61, ağustostaki yüzde 2.30 ve eylüldeki yüzde 6.30’luk oranların yerine çok daha düşük oranlar girdikçe yıllık TÜFE’deki gerileme hızlanacak.
✔ Eylül sonuna geldiğimizde geçen yılın yüzde 6.30’luk oranının devreden çıkmasıyla yıllık oranda çok belirgin bir düşüş görülecek. Bu yıl kasım ve aralıkta ise, geçen yılki gibi negatif oranlar görme olasılığı neredeyse bulunmadığı için yıllık eğilimin yeniden artış göstermesi beklenmeli.
✔ 2018’in tümü için tahmin edilen TÜFE artışı yüzde 15.9. Normal koşullarda geçen yılın rekor oranları devreden çıktıkça yıllık oranın hızla azalıp yıl sonunda yüzde 15’in bile altına inmesi şaşırtıcı olmaz.
✔ Ancak bizi seçimden sonra bir dizi düzenleme bekliyor. Geçen yıl getirilen ve süresi mart sonuna kadar uzatılan vergi indirimleri kaldırılıp normal düzeye dönüldüğünde ne olacak? Aslında olacak belli de, bunun oransal karşılığı, yani TÜFE’ye yansıması nasıl olacak, o pek kestirilemiyor işte. Yoksa yeniden bir süre uzatımına mı gidilecek, o da belli değil.
✔ Enflasyonun nasıl seyredeceğini biraz da 31 Mart seçiminin sonucu ve bu sonucun kamuoyunda bir takım tartışmalar yaratıp yaratmayacağı belirleyecek.