Trump’ın vergi planı Amerika’nın yüzde 99’una kurulan bir komplo

2010 Uygun Bakım Yasası’nı (Obamacare) “iptal edip değiştirmek” için birden fazla başarısız girişimin ardından ABD Başkanı Donald Trump’ın liderliğindeki federal hükümet şimdi de ilk yasal zaferine “vergi reformu” adıyla cilaladıkları dev vergi hediyesiyle ulaşmaya çalışıyor. Bu bağlamda Cumhuriyetçiler yeni bir yasa önergesi sundu. Yürürlüğe girerse kesinlikle ABD’nin kamu borçlarını önümüzdeki 10 yıl içinde 4 trilyon dolar yükseltecek.

Daha da kötüsü Cumhuriyetçilerin planı çoğu faydayı zengine yönlendirmek üzere tasarlanmış. Plan yasalaşırsa kurumsal vergi oranını yüzde 35’ten yüzde 20’ye düşürecek, sermaye kazançlarına (yatırım karlarına) uygulanan vergiyi azaltacak, eyalet vergisini kaldıracak ve varlıklı kişilere yarayacak başka bazı değişiklikler getirecek.

Cumhuriyetçilerin sağlık hizmetleri önerileri gibi vergi planları da mücadele içinde olan orta sınıf ve işçi sınıfına çok az şey sunuyor. Trump ABD’yi, kandırarak kendine oy vermesini sağladığı insanlara ihanet etmek için hiç tereddüt etmeyen bir pluto-popülist – populist gibi görünen plutokrat – olarak yönetmeye devam ediyor.

Kongrede'ki Cumhuriyetçiler mevcut planı açıklamadan önce vergileri önümüzdeki 10 yıl boyunca 1.5 trilyon dolar azaltacak bazı tasarıları yasalaştırdı. Ama gerçekleşecek vergi indirimi muhtemelen bundan çok daha büyük olacak. Kurumlar vergisi oranının yüzde 20’ye indirilmesi örneğin 2.5 trilyon dolarlık bir vergi indirimi anlamına geliyor planın içindeki diğer vergi muafiyetleriyle birlikte hesaplandığında. Vergi muafiyetlerini 1.5 trilyon doların altında tutmak için kurumlar vergisinin yüzde yüzde 28 seviyesinde veya üzerinde olması ve vergi tabanının genişletilmesi gerekir.

Orta sınıfa fayda sağlayan bazı vergi indirimleri de iptal edilebilir

Bu farklı telafi edebilmek için yasa ev sahiplerin mortgage-faizlerini vergi matrahlarından düşmelerine bir üst limit getirmeyi, servet vergisinin düşürülebilmesini önerirken, orta sınıfa fayda sağlayan bazı vergi indirimlerini de iptal etmeyi öneriyor. Yine eyalet vergileri ve yerel vergiler için gelir vergisinin düşürülmesinin de iptal edilmesi orta sınıfı zenginlerin vergi indirimini dengelemek için sıkıştırıyor. Eyalet ve yerel vergilerin vergi matrahından düşürülmesini iptal etmek önümüzdeki on yıl boyunca sadece 1.3 trilyon dolarlık bir gelir sağlayacak. Ve bu değişiklik orta gelirli ailelere zarar vereceği için New York, New Jersey ve Kaliforniya gibi yüksek vergili eyaletlerdeki birçok Cumhuriyetçi bu öneriye karşı çıkacaktır. Eğer Kongre’deki Cumhuriyetçiler ve Trump yönetimi eyalet ve vergi indirimini oldu da yapamazsa sağladıkları vergi indirimleri gelecek on yıl içinde kamu borçlarını 3.8 trilyon dolar artıracak.

Dahası Cumhuriyetçiler vergi indirimlerinin kalıcı olmasını istiyor. Ama bu yasalarını kongre bütçesi uzlaşma süreci aracılığıyla yürürlüğe sokmaya çalışıyorlar – bu da on yıldan sonra bütçe açığına bir ek getirecek tüm vergi indirimlerinin geçici olmasını gerektiriyor. Eğer Cumhuriyetçilerin planı vergi indirimlerini 1.5 trilyon dolarda tutmuş olsa bile bu kurala uygun olmayacaktır.

Trump ve Kongre’deki Cumhuriyetçiler vergi indirimlerinin ekonomik büyümeyi, dolayısıyla da gelirleri artıracağını savunuyor. Ama standart dinamik skorlama modelleri artan büyümenin yeni vergi indirimlerinin yol açacağı maliyetin en fazla üçte birini dengeleyebileceğini gösterdi. Yani ABD gelirlerinden 1.5 trilyon dolar değil de 1 trilyon kaybediyor olacak.

Peki Cumhuriyetçiler bu mali kuralları nasıl hileyle geçirecek? Öncelikle Başkan George W. Bush’un hükümeti gibi kişisel gelir vergi indirimlerinin geçerliliğini on yılla sınırlandıracaklar. Bu onlara yasanın geçerli olduğu süre bitene kadar, vergi indirimlerinin politik kazançlarının tadını çıkarmak için – başlangıçta da 2018 ara seçimleri süresince - hayli zaman kazandırmış olacak.

Ama kurumlar vergisi ayrı bir konu çünkü kurumlar vergisi indirimlerini geçici olarak yasalaştırmak amacıyla çelişir. Şirketler hane halklarına göre çok daha uzun vadeli planları uygularlar ve vergi indirimlerinin sadece on yıl süreceği gerçeği yatırımların artmasını engelleyecektir.

Trump büyüme hızının yüzde 4'e çıkacağını iddia ediyor

Bu sorunun üzerinden gelmek için Trump ve Cumhuriyetçiler kongre kurallarını esnetmeye veya manipüle etmeye karar verebilir. Ya da alışılmışın çok dışında ve denenmemiş ekonomik modellere dayanarak vergi indirimlerinin gelirleri etkilemeyeceğini, veya büyümeyi standart modellerin öngördüğünden çok daha fazla etkileyeceğini iddia edebilirler. Birçok ana akım ekonomist önerilen ölçekte bir vergi indiriminin ABD’nin büyüme potansiyelini en fazla 20 baz puan arttıracağını, yüzde 2 civarındaki büyümeyi zamanla yüzde 2.2’ye yükselteceğini öngörüyor. Ama Trump ve danışmanları büyüme hızının yüzde 3 hatta yüzde 4’e yükseleceği iddiasına yapışmış durumda.

Eğer bu ihtimal dışı tahminler voodoo ekonomisi gibi geliyorsa, öyle olduğundan ileri geliyor. “Voodoo ekonomisi” tabiri ilk 1980 yılındaki başkanlık seçimlerinde George H. W. Bush Ronald Reagan’ı planladığı vergi indirimlerinin kendi maliyetlerini karşılayacağını iddia etmesini eleştirdiğinde kullanılmıştı. Bush bundan sadece birkaç yıl sonra Reagan hükümetinin vergi indirimleri ABD’nin kamu finansında büyük bir delik açtığında haklı çıkmıştı.

Fakat Cumhuriyetçi yönetimler öncelikle zengine fayda sağlayan, sürdürülemeyen ve istenmeyen, trilyonlarca dolar cari açığa ve ek kamu borçlanmasına neden olan vergi indirimlerini uygulamayı sürdürdü. Cumhuriyetçilerin iktidara gelir gelmez pervasız vergi indirimlerini yasalaştırma hırsı mali dürüstlük iddialarının yalan olduğunu gösteriyor.

Tüm bunlar yetmiyormuş gibi ABD’nin pluto-popülist başkanı gelir ve servet eşitsizliğinin gittikçe arttığı bir dönemde ekonomik eşitsizliği daha da artıracak bir vergi planını destekliyor olması. Küreselleşme, ticaret, göç, yeni istihdam tasarrufu sağlayan teknolojiler ve birçok sektörde pazar konsolidasyonu yaşanıyor olması sebebiyle ekonomik eşitsizlik gittikçe artıyor.

Zenginlerin, gelirlerinin büyük bir kısmını temel ihtiyaçlarına harcamak zorunda olan orta sınıf ve işçi sınıfına göre nispeten daha fazla tasarruf etme eğilimi olduğu düşünüldüğünde, Trump’ın vergi tasarısı ekonomik büyümeye çok faydalı olmayacak hatta bu ekonomik büyümeyi düşürebilir bile. Ayrıca zaten çok fazla olan ABD kamu borcu yükünü daha da artıracak. Bu sahte bir reformdur, alternatif gerçeklerle yaşayan bir hükümet ve ekonomik pusulasını yitirmiş bir parti tarafından önümüze getirilmiştir.

Nouriel Roubini; New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi Ekonomi Profesörü ve Roubini Macro Associates CEO’sudur.