Trump’ın sıkı ekonomi politikaları ve yeni ekonomi düzeni  

Donald Trump’ın ikinci baş­kanlık dönemiyle herke­sin aklında benzer sorular: ‘Ye­ni ekonomi politikalarıyla ABD nasıl baş edecek ve bunun dün­yaya etkisi ne olacak?’ Donald Trump’ın ilk dönemi, ekono­mi ve dış politika konusunda birçok tartışmaya yol açmıştı. Ekonomi politikaları özellikle düşük vergiler, serbest piyasa odaklı düzenlemelerin azaltıl­ması ve ticaret savaşlarıyla ge­çen bir dönemdi.

Ancak 2025’te gördüğümüz Trump; kamu kay­naklarını katı şekilde kısma­yı hedefliyor, sınır komşula­rıyla ve Çin’le gümrük vergisi üzerine çatışmalar başlatıyor. Trump’ın bu agresif hamlele­rinin pek sürdürülebilir olaca­ğını düşünmüyorum. Nitekim komşularla orta yollar bulunu­yor. Ayrıca görünüyor ki iler­leyen dönemde AB ve İngilte­re de bu sert tarifeden nasibini alacak. Gümrük vergisi savaşla­rının Türkiye’ye olumlu etkisi de olabilir, bu konuyu ilerleyen haftalarda ele alacağım.

Bu sefer ezberler bozuldu

Son zamanlarda ‘yeni dün­ya düzeni oluşuyor’ konusu­nu sık sık konuştuk. Ancak bu sefer Trump ezberlerimizi bozup doğudan ABD etra­fında ekonomik üs­tünlüğü devam ettir­meye çalışacak gibi. Trump’ın politikaları kısa vadede ülke eko­nomisine fayda sağlasa da uzun vadede küresel ekonomiye zarar vere­bilecek riskler barındırıyor.

Özellikle Fed’in faiz politi­kası, ticaret savaşları ve it­halat tarifeleri, dünya eko­nomisinde dalgalanmalara yol açacaktır. Ticari ortakla­rı, ABD ile olan ilişkilerinde zorluklar yaşamaları, dola­rın küresel ticaretteki haki­miyetini devam ettirmesini engeller. Önlemlerin makro­ekonomik etkileri çok kritik.

Düşük faiz oranı için Fed’e baskı yapması Fed’in bağım­sızlığı konusundaki güveni­lirliği zedeleyebilir. Popülist yaklaşımlar döviz kurunu zayıflatarak daha yüksek fa­iz oranına yol açabilir ki bu da enflasyonu tetikler. Dün­yanın enflasyonla mücadele ettiği bir dönemde bunun et­kileri çok yıkıcı olabilir. Göç­menlerin sınır dışı edilmesi işgücü piyasasına çok olum­suz şekilde yansıyacaktır. Tahminen 8,3 milyon kaçak göçmen ABD işgücü piyasa­sının %5’ini oluşturuyor.

Yeni dünya düzeni kuruluyor

Son yirmi yılda ABD’nin en büyük rakibi haline gelen Çin ve içinde olduğu BRICS bloğu da yeni düzenin olu­şumunda etkili. AB ve ABD merkezli dünya ekonomisi etkisine güçlü bir alternatif. Ne de olsa 2009’da temelle­ri atılan BRICS, Mısır, Eti­yopya, İran ve BAE’nin ka­tılımıyla önemli paya sahip oldu. Tabii bu bloğun seyrini İsrail-Filistin savaşının gi­dişatı ve Suriye’nin yeni dü­zeni de çok etkileyecektir.

Bloğu oluşturan toplam dokuz üye dünya ticare­tinden %30 pay alan si­yasi ve diplomatik etki­sini giderek artıran, çok kutuplu dünya düzeni­ni destekleyen bir blok olarak öne çıktığını gö­rebiliriz. Hatırlayacak olursak 2’nci Dünya Sa­vaşı’nın sonunda Brot­ton Woods anlaşması­nın kabul edilmesiyle, ABD dolarının altın konvertibi­litesi sağlanarak küresel re­zerv para birimi olarak kul­lanılmaya başlanmış ve 1971 yılına kadar dolar altına sa­bitlenmiş bir para birimi ola­rak dünya ticaretinde genel kabul gören bir para birimi olarak kullanılmıştı. 1971 yı­lında doların altın konver­tibilitesi kaldırılmış olsa da dolar o tarihten günümüze itibari para birimi olarak gü­cünü korumuş ve dünya ti­caretinde kullanılmaya de­vam etmektedir.

Amerikan doları itibari bir para birimi olarak, Fed’in matbaaların­da karşılıksız olarak basılan ve ABD’nin gücünün arka­sında yatan yegâne sebeptir. Dünya ticaretinde dolara al­ternatif bir para birimi ya­ratmak doların gücünü zayıf­lamasına sebep olacağı gibi aynı zamanda yeni para biri­mini çıkarabilecek Çin ya da BRICS üyelerinin yeni dünya düzenindeki gücünü arttırır. Trump’ın almış olduğu güm­rük vergileri ve kotalarla bir­çok ülkenin tepkisini üzerine çekeceği ve yeni dünya düze­ninin kurulmasını hızlandı­racağı çok nettir.

Küresel ekonomi yeniden şekillenecek

Trump’ın ikinci başkanlık döneminde izleyeceği eko­nomi politikaları, ABD’nin ekonomik gücünü ve doların küresel hakimiyetini destek­leyip desteklemeyeceği en büyük soru işareti. Bu poli­tikalar, uzun vadede ticare­tin yeniden şekillendirilmesi ve küresel ekonomik denge­lerin değişmesi gibi sonuç­lar doğurabilir. Doların gücü, büyük ölçüde Amerika’nın fi­nansal ve ticari politikaları­na dayanırken, Trump’ın bu politikalara olumlu ve olum­suz katkıları, küresel ekono­miyi etkilemeye ve şekillen­dirmeye devam edecek gibi.