Trump’ın seçimi kazandığı belli olunca yaptığım sabah sohbetleri

Amerika’da Trump’ın seçimi kazandığı belli olduğu saatlerde dün sabah, o ülkede ürün verdiği firmanın isteğiyle üretim tesisi kuran bir işadamı, uzun süre konfeksiyon ürünü satmış bir tekstilci, Amerika'ya ürün satan bir demir çelikçi, devlette de görev yapmış bir bilim adamı ile kısa sohbetler ederek görüşlerini aldım. Değerlendirmelerinde kendi iş ilişkileri yanında Trump’ın galibiyetini, Hilary’nin yenilgisi yanında ona destek veren anket şirketlerinin, ünlü birçok sanatçının, Amerika'nın önemli medya kuruluşlarının ve yorumcularının da yenilgiye uğradığını belirttiler.

Önce Amerika’daki en önemli Türk yatırımlarından birinin yöneticisinin değerlendirmesiyle başlayım:

“Sonuçlar başta dünyayı, Amerika’yı ve bizi yanılttı. Bu yanılgıya anketlerin, güçlü isimlerin, sanatçıların, Amerikan medyasında önde gelen gazetelerin tutumları ve değerlendirmeleri neden oldu. Bizim ürün sattığımız firma bizi yakınlarında yatırıma çağırdı. Orada üretim tesisi kurduk. O yüzden firma olarak yeni dönemde sorun yaşayacağımızı düşünmüyorum."

Amerika’ya demir-çelik ürünleri satan firma yöneticisi:

“Zaman zaman Amerika bizim demir-çelik ürünlerimiz konusunda zorluklar, engeller çıkarıyor. Ama bizim ürünlerimize ihtiyaçları var. Hem kalite hem çeşitlilik açısından önemli bir üretici ülkeyiz. Kendimizi Amerikan pazarında kanıtladık. Üretim çeşitliliğimiz ve kalitemizle pazardaki performansımız belli bir büyüklüğe ulaştı. Bunun yeni başkanın döneminde artarak devam edeceğini düşünüyorum.”

Konfeksiyon üreticisinin değerlendirmesi:

“Biz bir dönem Amerikalı firmalara önemli büyüklükte üretim yapıyorduk. Sonra, doların düşük değerde kaldığı dönemde sorunlar yaşandı ve alımlar azaldı. Şimdi doğrudan değil, ama Hindistan’dan önemli bir Amerikan firması için alım yapan bir kuruluşun temsilcileri sipariş için iki gündür bizim firmamızda görüşmeler yapıyorlar. Olumlu sonuç vereceğine inanıyorum.

Bu sabah seçimi kazandıktan sonra, Trump’un konuşmasını dinledim. Daha önce kavgacı dövüşçü diye düşünüyordum. Ama ailesine düşkün, saygılı, iyi niyetli bir görünüm çizdi. Zaten orada devlet devlettir. Buna rağmen farklılıklar olmaz diye düşünüyorum. Ama dünyada bizim sektörde önemli değişmeler var. Zara ve H and M gibi kuruluşların hakimiyetleri arttı. Ticaretin kurallarında yenilikler var. Bizim de dış ticarete bakışımızı revize etmemiz gerekiyor.

Devlette de görev yapmış bilim adamının değerlendirmesi:

“İşadamları, piyasa idealistleri sevmez. Tabandan gelen sesi dinleyenleri tercih eder. Trump tabandan gelen sesle yola çıktı. Kendini yenilemek isteyenlere hitap etti. Geçmişte yaptığı TV programında kendini tanıttı. İkinci Reagan olabilir mi? Reagan valilik yapmıştı. Bunun öyle bir deneyimi yok. Bina yapmış kendini yenilemiş bir işadamı. Elinde Senato ve kongre var. Onlar elini ne kadar serbest bırakacaklar. Onun endişe veren söylemini parti ileri gelenleri ne oranda değiştirecek? Söylemleri ağırlıklı olarak içe dönük ve ekonomi ağırlıklıydı. Dış politik davranışlarını bundan sonra öğreneceğiz. Kanaatimce, Hilary’nin gelmesinden bizim için daha iyi oldu. Hilary gelseydi, bölgemizde Kürt devletine izin verecek çalışmalarıyla bizim için sorun yaratabilirdi. Şimdi Trump’un çalışacağı kadro ve Washington’daki ilişkilerinin nasıl şekilleneceğine tanık olacağız. Tabii seçilmeden önceki birçok söylemi de törpülenecektir. Bekleyip görelim. Dünyaya, Amerika’ya ve bize etkileri ne olacak?”