Trump’ın İran ambargosunun hatırlattığı 1953 Musaddık darbesi

1953 yılında İran’da petrolü millileştirmek isterken, devrilen Başbakan Dr. Musaddık , önce“İhanet “ suçuyla yargılanıp, iki yıl hapis yattıktan sonra ölünceye kadar köyünde ev hapsinde tutulmuştu. Onun yolunu izleyen ve ülkesi dışında sürgü hayatı yaşayan torununun verdiği bir mülakatı görünce, bugüne de ışık tutacak bu olayı hatırlayıp, sizlerle paylaşmak istedim…

İran’ın reformist Başbakanı Dr. Muhammed Musaddık, Meclisten aldığı olağanüstü yetkilerle, Şahın yetkilerini kısma hakkını ve orduyu kontrol altında tutabileceği, ve toprak reformu yapabileceği bir ortam sağlamıştı.

Bu yetkileri elde edince İngiliz-İran ortaklığındaki Petrol şirketinin tekelindeki Iran petrolünü millileştirince, önce İngiltere İran’ın patrol satışını engelleyip teknik yetersizlikte buna eklenince üretim onda birine düşer. Amerikan gizli servisi CIA ve İngiliz gizli servisi MI6 tarafından 19 Ağustos 1953’te ortak bir darbe ile Musaddık devrilir, yurt dışında olan Şah geri döner. Petrolün millileştirilmesi geri alınır. Musaddık Askeri Mahkemede “İhanet” suçu ile yargılanır. Üç yıllık bir hapis cezasının ardından ölünceye kadar kendi köyü Ahmad Abad’da ev hapsinde tutulur.

Musaddık İran’da bağımsızlık ve egemenlik taraftarı olarak anılyor. “Eğer, darbe ile devrilmeseydi, milliyetçi özellikleriyle, 1979 İslam Devrimi öncesi, İslamcı muhalefetin önü açılmazdı. İran bugün başka yerde olurdu” yorumları da yapılıyor.

Musaddık’ın torunu Hadayet Matin-Daftari Barolar Birliği Başkan Yardımcılığı yaparken 1979’da Ulusal Demokratik Cepheyi kurarak dedesinin yolunu izledi. Mollaların hedefi olunca 1983 yılında ülkeyi terketti. Paris’te İran’ın ilk cumhurbaşkanı sürgündeki Abdulhasan Beni Sadr ve Halkın Mücahitlerinin lideri Mesud Recavi’nin öncülük ettiği Ulusal Direniş Konseyinde bir süre çalıştıktan sonra, örgütün anti demokratik yapısı nedeniyle ayrıldı. Bir süre Londra’da Azadi gazetesini çıkardı.

Kendisini hatırlamama Fehim Taşdemir, Kenan Mortan ve Monelle Saffari ile dedesi üzerine yaptığı sohbet neden oldu.

Oradan, Başkan Obama’nın 2009’da İngilizlerle birlikte Musaddık’a darbede yer aldıklarını kabul ettiğini ve darbenin 60. Yılında 2013 yılında CIA’nın İran’daki 1953 darbesini yaptıklarını öğreniyoruz.

Bakalım Irak ve Suriye’de Amerikalıların son dönemdeki eylemlerinin detaylarını ne zaman öğreneceğiz…