Trump savaş çıkartacak mı?
Günümüzün dünyasında, her hangi bir konuda iddialı tahmin yapmanın çok riskli olduğunu biliyorum. Bu nedenle yazının başlığı bir soru şeklinde. ABD Başkanı Trump’ın bir savaş çıkartma ve dünyayı savaşa sürükleme olasılığının giderek arttığı bir ortamda bu soruyu sormanın zamanının geldiğini düşünüyorum.
Trump’ın bu noktaya gelmiş olması hiç şaşırtıcı değil aslında çünkü hayatı hep birilerinin kazanacağı diğerlerinin kaybedeceği bir oyun gibi görüyor. ABD Başkanı’na göre başarılı olmak için sürekli olarak birileriyle savaşmak ve bu savaşları kazanmak gerekiyor. Kazanmak için her yola başvurmak serbest, kurallar ve kullanılan araçlar hiç önemli değil. ABD Başkanı olan birisinin de sürekli olarak birileriyle savaşması ve her savaşı mutlaka kazanması şart, ABD’nin gücünü ve kendi gücünü dünyaya göstermesi için. Kendisini yakından tanıyanlara göre, her şeyi herkesten iyi bildiğini kanıtlamak için de savaşmaya ihtiyacı var Trump’ın. Bu ABD’deki hasımlarıyla savaş da olabilir, ticaret savaşı da olabilir, askeri savaş da olabilir.
Trump savaş takımı kuruyor
ABD’nin en etkili “think tank” kuruluşlarından biri olan Dış İlişkiler Konseyi’nin (Council on Foreign Relations) Başkanı Richard Haass, “Trump sayesinde Amerika’nın modern tarihinde en tehlikeli ana gelmiş bulunuyoruz”, diye bir tweet atmış, Trump’ın yaptığı son atamalar üzerine.
Trump’ın Dışişleri Bakanlığı ile CIA Başkanlığına ve Ulusal Güvenlik Danışmanlığına getirdiği kişiler savaş çıkartma niyetini açıkça ortaya koyuyor. Özellikle Ulusal Güvenlik Danışmanı olan ve “şahinlerin şahini” olarak tanımlanan John Bolton tam bir savaş delisi. ABD’ye 3 trilyon dolara ve muazzam itibar kaybına mal olan Irak işgalini savunan neo – con takımının as elemanlarından biri olan Bolton, İran’a savaş açılarak ülkedeki rejimin değiştirilmesini savunuyor, Kuzey Kore için de aynı şeyi düşünüyor. Ayrıca ABD’nin Suriye ve Irak’ta yeni bir devletin kurulmasına öncülük etmesini istiyor.
Trump’ın yeni Dış İşleri Bakanı olarak atadığı CIA Başkanı Mike Pompeo’nun da Kuzey Kore Devlet Başkanı’nın devrilmesini istediği biliniyor. Yeni CIA Başkanı Gina Haspel gibi Pompeo da işkencenin bir sorgulama yöntemi olarak kullanılmasını savunanlardan.
Çin’den yapılan ithalata 60 milyar dolarlık vergi koyarak küresel bir ticaret savaşının fitilini ateşleyen Trump’ın bu girişimi borsalarda bir mini şok yaratmanın ötesinde dünya ekonomisinde yeni şoklara yol açma potansiyelini taşıyor. Trump’ın Ekonomik Danışmanlar Konseyi’nin başına getirdiği Larry Kudlow da ticaret savaşını savunanlardan biri.
İran’la yapılmış olan nükleer anlaşmanın Trump yönetimi tarafından bozulması halinde İran yönetiminin buna karşı vereceği tepkinin ve ABD’nin İran’la savaşa kalkışmasının Ortadoğu’da yaratacağı yeni kargaşayı ise düşünmek bile ürkütücü.
'Tek Adam’ rejimleri tehdidi büyütüyor
ABD’de yerleştirmeye çalıştığı kural tanımaz, keyfi liderlik modeliyle liberal demokrasinin altını oymaya çalışan Trump’ın diğer yandan 2. Dünya Savaşı sonrasında, ABD’nin önderliği altında kurulan liberal dünya düzenini ortadan kaldırmak için elinden geleni yaptığı da ortada. Financial Times gazetesinin önceki günkü başyazısında “ABD’nin dış politika geleneğini sürdürmek istemeyen Trump yönetiminin, Amerika’nın kurmuş olduğu dünya düzenini bozmaya kararlı olduğu” belirtilerek şöyle deniyor: “Liberal dünya ölüyor mu? Bunu ilan etmek için henüz erken ama ABD’nin şu anda liberal dünya düzeninin ilkelerini aşağılayan kişilerce yönetildiği bir gerçek.”
Liberal demokrasinin yerine ülkeyi keyfine göre yöneteceği bir ‘Tek Adam’ rejimi kurmak isteyen Donald Trump’ın işi kolay değil. Bir kere ABD içinde liberal demokrasiyi savunacak güçlü bir toplumsal taban ve kurumlar var. Öte yandan başta Rusya Devlet Başkanı Putin olmak üzere, Trump’ın atacağı yanlış adımları fırsat bilerek kendi gündemlerini uygulamaya kalkışacak başka iddialı liderler de var dünyada. ‘Tek Adam’ rejimlerinin kafa kafaya geleceği bir dünyada savaş tehlikesinin artacağını söylemek için ise kahin olmak gerekmiyor.